Çelebi Mehmed’in Amasya’daki Faaliyetleri

Rumeli yakasına geçen ve Edirne başkentinde diğer şehzadelere nazaran daha rahat bir idareye sahip olan Emir Süleyman, kısa zamanda, zevk ve safaya daldı. Çelebi Sultan Mehmed ise, hem bir takım eşkiya, hem de kardeşleri ile sistemli bir mücadele vermeye başladı.

Daha Amasya’ya varmadan, Sinop hükümdarı Candaroğlu İsfendiyar Beyin kız kardeşinin oğlu Yahya Bey tarafından yolu kesilen Sultan Mehmed, vukubulan savaşta Yahya Beyi mağlup ederek Tosya taraflarına kaçırmıştır. Çelebi Sultan Mehmed, bu muvaffakiyetten sonra, Amasya’nın Timur’un tayin ettiği Kara Devlet Şah tarafından ele geçirilmiş olması dolayısıyla, Bolu taraflarına çekilmiştir. Kendisinin Bursa’ya gitmesine mani olan adamları ile kumandanları, Timur’un henüz Anadolu’da olduğunu hatırlatarak, dikkat çekmekten uzak durulmasını tavsiye eylemişlerdir. Birkaç gün Bolu’da istirahat olunduktan sonra, Amasya taraflarından, Kara Devlet Şah’m kötülüklerini bildiren ve kendisini oraya davet eden bir heyet geldi. Halkın Devlet Şah’ı istemeyerek kendisini davet etmesini emniyetli bir gelişme sayan Çelebi Sultan Mehmed bu şehre doğru harekete geçti.

Kara Devlet Şah’ın askerlerinin yağma ve çapul için etrafa dağıldığını haber alan Çelebi Sultan Mehmed, Amasya haricinde üzerlerine ani bir baskın yaptı. Kara Devlet Şah’ın maiyyeti perişan oldu. Kendisi de savaş meydanında katledildi. Timur’un dehşetinden korkan adamları, Çelebi Sultan Mehmed’e itaat ederek, onun hizmetine girdiler. Şehzade, 1403 yılının başlarında muzaffer olarak Amasya şehrine dahil oldu.

Yine Timur’un ferman ve beratları ile Canik havalisine hakim olan Kubadoğlu Ali Bey, maiyyetine topladığı Türkmenlerle, Amasya sancağına bağlı Niksar kalesini muhasara eyledi. Keyfiyetten haberdar olan Çelebi Sultan Mehmed, süratle Niksar taraflarına giderek, Kubadoğlu Ali Bey’in kuvvetlerini dağıttı. Kubadoğlu güçlükle Taşanoğlu’nun yanına iltica eyledi. Çelebi Mehmed de, onun hakim olduğu bölgeleri ve kalesini ele geçirdi. Bu hadiseden kısa bir süre sonra da, Tokat taraflarında İnaloğlu İbrahim Bey, halkı zorla sindirerek, 20 bin kişilik bir kuvvet ile Çelebi Mehmed’e ait olan Kazâbâd’ı muhasara etti. 78 bin kişilik bir kuvvet ile varan Çelebi Mehmed, İnaloğlu’nun adamlarının yağma ve talanda bulunmak ve zahire cem etmek için çevreye dağıldıklarını görünce, aman vermeden üzerlerine saldırdı. Ve akşama kadar devam eden savaşı kazanarak, İnaloğlu ibrahim Bey’i mağlup etti. Tokat ve havalisi de böylece ele geçirilmiş oldu. Çelebi Sultan Mehmed, Tokad’a girdiğinde, İnaloğlu’na tâbi olan Gözleroğlu’nun başkaldırdığını haber aldı. Gözleroğlu, İbrahim Bey’in mağlubiyeti üzerine, Karahisar üzerine gelerek kaleyi kuşatmış idi. Çelebi Sultan Mehmed dinlenmeden Gözleroğlu üzerine vardı. Henüz kale fethedilmeden vukua gelen savaşı kolayca  kazanan Çelebi  Mehmed   Gözleroğlu’nun   firar  etmesi üzerine Tokat’a döndü.

Çelebi Sultan Mehmed, daha şehre yerleşmeden, Timur’un kışkırtması ile, Göynükoğlu adındaki Türkmen sergerdesinin Ankara vilayetini yağma eylediği haberi geldi. Göynükoğlu’nun yaptığı zulüm ve taaddinin nihayeti olmadığı bildirilince, Çelebi Mehmed hemen Ankara taraflarına hareket eyledi. Göynükoğlu’na baskın veren Çelebi Mehmed, maiyyetini kısa zamanda dağıttı. Göynükoğlu ancak firar ederek carımı kurtarabildi. Çelebi Mehmed, bu başarısının ardından Amasya’ya döndü.

Bu sıralarda Kadı Burhaneddin Ahmed’in damadı Hacı Beyoğlu Mezid Bey, Sivas şehrinin idaresini eline almış idi. Çelebi Sultan Mehmed, Mezid Bey üzerine Bayezid Paşa kumandasında bir birlik gönderdi. Mezid Bey, Sultan Camii’ni kendisine karargah yaparak, zevk ve eğlenceye dalmış idi. Bayezid Paşa, Mezid Bey’i, camide kuşattı. Mezid Bey, bir müddet dayandıktan sonra, caminin minaresine çıktıysa da, teslim olmaktan başka birşey yapamadı. Daha sonra da Çelebi Sultan Mehmed’in hizmetine girdi.

Çelebi Sultan Mehmed, Sivas şehrini de böylece ele geçirip, Köpekoğlu Hasan’ın kuvvetlerini de mağlup ve bertaraf edince, Sivas-Amasya-Tokat havalisinde, şehzadeliğindeki düzen ve asayişi yeniden sağlamış oldu (1403).

Çelebi Mehmed’in bu başarılarını haber alan Timur, ileride kendisine rakip çıkar endişesi ile onu elde etme yollarını aramaya başladı. Önce Yıldırım Bayezid’in itimadını kazanan Timurlenk, ondan, oğluna bir mektup yazarak yanına çağırmasını istedi. Kendisi de, yeminlerle teminat vererek yanına davet eyledi. Hatta kızlarından birisini kendisine vereceğini bildirdi. Elçi Hoca Mehmed, Amasya’ya gelerek Timur’un hediyelerini takdim eyledi. Babasının mektubunu okuyan Çelebi Mehmed, maiyyeti erkanının mani olmasına rağmen, Timur’un yanına gitmek için harekete geçti.

Amasya’dan kalkıp Osmancık yakınlarına geldiğinde, İsfendiyaroğlu Kara Yahya Bey yolunu kesti. Vukua gelen savaşı kazanan Çelebi Mehmed, yoluna devam ederek, Murtaza-âbâd (Mürtedova) bölgesine geldi. Burada Tatar oymaklarının reisi Savcı Bey oğlu Ali Bey’in saldırılarına maruz kaldı. Aman vermeden taaruza geçti, canını firar ederek kurtarabilen Savcıoğlu Ankara taraflarına çekildi.

Yolda Timur’un elçisi Hoca Mehmed’e, bir ziyafet çeken Çelebi Sultan Mehmed, kendi elçisi Sûfî Bayezid’i onunla birlikte güzel hediyelerle Timur’a göndererek itaatini arzetti. Kendisinin gelmekte olduğunu bildiren Çelebi Mehmed, daha sonra Bolu’ya doğru ilerledi. Yolda karşılaştığı sıkıntıları ve askerinin başına gelen eziyetleri, hareketinin uğursuzluğuna hamleden şehzade, ani olarak Amasya’ya geri dönüp eyalet merkezine yerleşti.