17 Yüzyıl Islahatları

Katip Çelebi’nin Teşhisi

★ İnsan yaşamı ile devlet yapısı birbirine benzer. Çocukluk, gençlik, olgunluk ve yaşlılık.
★ Kişi nasıl bu evrelerden geçiyorsa devletlerde aynı sonu yaşar.
★ Doktorlar her yaşa uygun ilaçlar ve perhizler uyguladığı gibi yöneticilerde devletlerin yaşını farkedip ona göre reçete yazmalılar.
★ Kişilerin sağlığı ilaç ve perhize göre şekillendiği gibi devlette bilgili ve deneyimli yöneticilerin elinde ömrünü uzatabilir.
★ Hastaya bakan doktorun bilgili olması yetmez.
Hastaya sözünü dinletmesi ve acı olsa bile ilaca devam ettirmesi önemlidir. Toplumdaki hastalıklar için de yöneticilerin kesin ve süratli müdahalesi önemlidir.

Koçi Bey’e göre Osmanlı Devleti’nin Bozulma Nedenleri

Koçi Bey, genel olarak imparatorluğun ilk dönemlerini “altınçağ” olarak tasvir eder. Sonra bu düzenin nasıl değişime uğradığını izah eder. Dönemi iyice irdeledikten sonra bunalımdan çıkış yollarını gösterir. Koçi Bey’e göre problemlerin ortaya çıkmaya başladığı Kanuni dönemine kadar padişahlar, devlet ve toplum işleriyle bizzat ilgilenirlerdi. Divan toplantılarına katılıp meseleleri daha yakından takip ederlerdi. Görevler işinin ehli olan insanlara verilir ve kusurları olmadığı müddetçe görevlerinde kalırlardı. Bundan dolayı her yönetici alanında uzmanlaşırdı. Devletin çıkarları ön planda olurdu. Ayrıca devlet yöneticilerinin sayısı belli idi ve rastgele artırılmazdı.
Koçi Bey, Osmanlı’daki değişimin idarenin tepesindeki bozulma, eski dönemlerde uygulanan kanunların uygulanmayışı, rüşvet ve iltimasın artması, makamları ehline vermemek, toplum düzenindeki bozulma, hazinenin dengesindeki bozulma ve ahlaki çürüme olgularını inceleyerek analiz etmeye çalışmıştır.
Daha sonra bu problemlerin çözümü için ıslahat önerileri sunmuştur. Bu ıslahat teklifleri daha çok idari nitelikte olup baskı unsuru ön plandadır.

✍ IV. Murat’›n 1640’da çok genç bir yaflta ölmesi
Koçi Bey’in raporunu uygulayamamas›na neden
olmufltur.