1740 KAPİTÜLASYONLARI

Osmanlı Devleti, Kanuni devrinde Fransa ile dostluk kurmuştu. Kanuni, Fransa Kralı I. Fransuva’yı 1525 Madrid Antlaşması ile Kutsal Roma Germen İmparatoru Şarlken’in elinden esaretten kurtarmıştı. Bu olay iki devlet arasındaki dostluğu pekiştirmiş ve ardından Fransa’ya geniş kapsamlı ayrıcalıklar (kapitülasyon) verilmişti; fakat Kanuni, kapitülasyonların devletin güçsüz olduğu dönemlerde Osmanlı’nın aleyhine olacağını bildiğinden kapitülasyonlara şu maddeyi koydurmuştu.
“Kapitülasyonlar her iki hükümdarın hayatta kaldığı sürede geçerli olacaktı.” Fakat Fransızlar bu maddeyi uygulamayıp her padişah değişikliğinde aynen bu maddeyi devam ettiriyorlardı.
Fransa 1739’da Avusturya ve Rusya ile imzalanan Belgrad Antlaşması’na arabuluculuk yapmıştı. Osmanlı bunun üzerine Fransa’ya öncekilerden çok daha kapsamlı kapitülasyonlar vermiştir. Padişah I. Mahmut ve XV. Lois arasında 28 Mayıs 1740’ta imzalanan sözleşmeye göre Kanuni Dönemi’ndeki madde kaldırılıyor ve kapitülasyonlar sürekli hale getiriliyordu. Aynı zamanda Kudüs’teki Katolik Hıristiyanlara ait kutsal yerlerin yönetimini de alıyordu.

Ayrıca bu sözleşmeye göre kamu görevlileri Osmanlı topraklarındaki Fransız ikametgahlarına giremeyecek, Fransız uyrukluları Osmanlı’ya vergi ödemeyecek ve gümrük vergisi daha sonraları artırılmayacaktı. Bu anlaşmayı Osmanlı Devleti’ne karşı bir silah olarak kullanan Avrupalı devletler Kapitülasyonlara ve yaptıkları antlaşmalara dayanarak Osmanlı ekonomisinin  çökmesinde etkili olmuşlardır.