Basın – Yayın Hayatında Değişmeler

BASIN YAYIN

1727 yılında Sait Efendi ve İbrahim Müteferrika tarafından İstanbul’da kurulan matbaanın 1853 yılından itibaren istanbul dışındaki kentlerde de kurulması, kitap basımında önemli artışlar sağladı.
19. yüzyılın ikinci yarısında, çeşitli dallarda 1687 kitap basılmış durumdaydı. Matbaa sayesinde çok ve çeşitli kitaplar basıldı ve çok sayıda eser Türkçeye çevrildi.
Tüm bu gelişmeler, ülkede okur – yazar sayısının artmasına ve kültür yaşamının gelişmesine katkıda bulundu. Osmanlı’daki gazetecilik ve dergicilik faaliyetleri bu süreci daha da hızlandırdı.

Osmanlı Devleti’nde Gazetecilik

★ Fransızlar’ın İstanbul’da çıkardığı Bulletin des Novelles Gazetesi uzun ömürlü olmamıştır.
★ Osmanlı Devleti’nin ilk resmi gazetesi olarak 2. Mahmut Dönemi’nde çıkartılan Takvimivakayi (1831) bilinir. Bu gazete haftalık idi ve Cumhuriyet dönemine kadar yayın hayatına devam etmiştir.

★ Cerideihavadis Gazetesi 1840 yılında yayın hayatına başlamıştır.

★ Osmanlı’nın ilk özel Türk gazetesi ise Şinasi ve Agâh Efendi’nin çıkardığı Tercümanıahval (1860)’dır.
★ 1862 yılında Tasviriefkâr Gazetesi yine Şinasi tarafından çıkartılmıştır.
★ 1866’da Ali Suavi tarafından Muhbir Gazetesi çıkarıldı.

✍ 1867’den itibaren sansür ile tanışan Türk medyası Muhbir ve Tasviriefkâr Gazetesi’nin kapatılmasına şahit olmuştur.

★ 2. Meşrutiyet’in ilanından sonra Tevfik Fikret ve arkadaşları Tanin Gazetesi’ni çıkarmışlardır.
★ İttihat ve Terakki karşıtları Volkan Gazetesi’ni çıkarmışlardır.

✍ Bu gazete 31 Mart Olayı’na karıştığından dolayı kapatılmıştır.

★ Birinci Dünya Savaşı’nın getirdiği durgunluk savaşın sonlarına Akşam, İkdam, Güleryüz ve Yenigün gazetelerinin çıkmasıyla son bulmuştur.

Osmanlı Devleti’nde Dergicillik

★ İlk Türk dergisi Vekayıtıbbiye’dir. (1850)
★ 1862’de Mecmuaifünun, Münif Paşa tarafından çıkarılmıştır.
★ İlk mizah dergisi Diyojen’dir. (1872)
★ Devletin ilk resmi dergisi 1862 yılında yayın hayatına başlayan Mir’at’dır.
★ 20. yüzyıl başlarında ise Genç Kalemler, Türk Yurdu düşünce dergileri çıkmıştır.
★ Yine bu dönemde (20. yüzyıl) Hokkabaz Hoca Nasreddin ve Geveze dergileri mizah dergisi olarak yayına başlamıştır.
★ I. Dünya Savaşı’ndan sonra iki mizah dergisi daha çıkmıştır. Aydınlık ve Aydede Dergisi.
★ Osmanlı Devleti’nde ilk kadın dergisi Terakkiimukadderat (kadınların yükselişi)’dır. (1869)
★ 1886’da tüm yazarları kadın olan Şükufezar (Çiçek Bahçesi) çıkartılmıştır.
★ 1895’te Hanımlara Mahsus Gazete yayın hayatına başlamıştır.
★ 1908’de ise yazarları arasında Halide Edip Adıvar’ın bulunduğu Demet adlı dergi çıkarılmıştır.