3. Selim ve Nizam-ı Cedit

Osmanlı Devlet düzeninde daha önce de bazı alanlarda reform denemeleri olmuştu. Fakat bunlar ya başarısız oldu veya sonucu değiştirecek köklü icraatlar olamadı.

3. Selim (1789-1807) tahta geçtikten sonra ülkenin kötü gidişatının önüne geçmek için alınması gereken tedbirleri belirlemek amacıyla, ülkenin ileri gelen devlet adamlarından bir Meşveret Meclisi (Danışma Meclisi) oluşturmuştur. Bu meclise sunulan “layihalar (rapor)” da askeri alanda reformlar yapılması isteniyordu. Fakat bunun yöntemi konusunda görüş birliği yoktu. Bu raporlar doğrultusunda 3. Selim, Nizam-ı Cedit ismi verilen yenilikleri yapmak için bir dizi ferman yayınladı. Yeniçerilerin yanında Avrupa tarzında 1793’te Nizam-ı Cedit Ocağı ismi verilen bir askeri ocak kuruldu. Bu ocağın subay ihtiyacını karşılamak için 1794’te Mühendishane-i Berri-i Hümayun isminde bir okul açıldı. Bu yeni askeri ocağın masraflarını karşılamak için İrad-ı Cedit Defterdarlığı açıldı.

Batı ülkelerinin Osmanlı Devleti’ne yönelik siyasetini daha yakından takip edebilmek ve onlara karşı izlenecek politikayı belirlemek amacıyla önemli Avrupa başkentlerinde (Paris, Londra, Berlin, Viyana) daimi elçilikler açıldı. Aynı zamanda Batılı dillerinde yazılmış mühim yapıtlar Türkçe’ye çevrilerek Batı düşüncesinin ülkeye girmesine hız kazandı. Ancak yeniliklere karşı olan güçler kabakçı Mustafa’nın liderliğinde toplanarak  isyan ettiler ve 3. Selim’i tahtan indirdiler (1807). Böylece ilk ciddi ve geniş boyutlu yenileşme hareketi bu şekilde engellenmiş oldu. 3. Selim’in askeri alandaki ıslahatlarının yanında gerçekleştirmiş olduğu yeniliklerin tamamına Nizam-ı Cedit ismi verilir. Nizam-ı Cedit hareketinin amacı Yeniçerileri kaldırmak, ulemanın nüfuzunu kırmak, Osmanlı Devleti’ni Avrupa’nın ilim, sanat, ziraat, ticaret ve medeniyette yaptığı ilerlemelere ortak etmektir.