İSTANBUL’UN FETHİ (1453)

★ Roma İmparatorluğu’nun ikiye ayrılmasından sonra, İstanbul Ortodoks Hıristiyan dünyasının merkezi durumuna geldi.
★ Toplumsal yönden farklı kültürleri içinde barındıran İstanbul; Siyasi, dini, ekonomik ve kültürel yönden de önemli bir şehir idi.
★ İstanbul’da çoğunluk olan Ortodoks Rumların yanında Katolik olan ve Galata’da yaşayan Venedik ve Cenevizliler’de bulunmakta idi. Ayrıca Yahudiler, Araplar ve Türkler’de şehrin sakinleri arasında idi.
★ İstanbul’un Asya, Afrika ve Avrupa kıtalarının kesişme noktasında olması şehri deniz ticaretinde de öne çıkarmıştı.
★Bizans İmparatorluğu XV. yüzyılda Osmanlı Devleti için nüfus potansiyeli ve askeri güç olarak tehlike oluşturmasa da, Hıristiyan dünyasının Osmanlı Devleti’ne karşı sembolik bir öneme sahipti.
★ Osmanlı Devleti’nin her sıkışık olduğu anda Bizans’ın sorun oluşturması artık İstanbul’un fethini gerekli kılmakta idi.

İstanbul’un Fethi’nden önce Anadolu’da:

★ Kastamonu ve Sinop’ta: Candaroğulları
★ Konya, Karaman, Aksaray civarında: Karamanoğulları
★ Trabzon’da: Trabzon Rum İmparatorluğu
★ Elbistan ve Marafl çevresi: Dulkadiroğulları
★ Adana-Tarsus: Ramazanoğulları hüküm sürmekte idi.

Balkanlarda ise,

★ Bosna Krallığı
★ Sırp, Eflak ve Boğdan prenslikleri
★ Arnavutluk prensliği mevcuttu.

Sırp ve Eflak prensliği Osmanlı egemenliği altında idi.
Osmanlı deniz kıyılarında ise Ceneviz ve Venediklilerin etkisi sürmekte idi.
Genel dengeleri gözden geçirdikten sonra Osmanlı Devleti İstanbul’un fethine karar verdi.

Fethin Nedenleri

Siyasi Nedenler: Bin yıldır var olan Bizans Devleti’nin sürekli Avrupa Hıristiyan Dünyası’nı Osmanlılar’a karşı kışkırtarak Haçlı Seferleri’ne zemin hazırlaması ve şehzadeler arasındaki taht kavgalarına karışarak tehdit oluşturması.

Dini Nedenler: Hz. Muhammed’in İstanbul’u fethedecek komutan ve askerlerini öven hadisi de fethi gerektiren sebepler arasındaydı.

✍ İstanbul mutlaka fethedilecektir. Orayı fetheden komutan ne güzel komutan, orayı fetheden asker ne güzel asker.
Hz. Muhammed (s.a.v)

Ekonomik Nedenler: İstanbul doğu, batı, güney, kuzey yani Karadeniz’den Akdeniz’e ulaşan su yolu ile Asya-Avrupa karayolunun kesiştiği önemli bir ticaret merkeziydi. Bu ticaret merkezine sahip olmak Osmanlı Devleti için önemli idi.

Jeopolitik Nedenler: İstanbul, Asya ile Avrupa arasında bir geçiş noktasıdır. Osmanlı Anadolu ve Rumeli’de geniş topraklara sahip olmuş, Bizans Osmanlı denizi ortasında bir ada gibi kalmıştı. Osmanlının Rumeli ve Anadolu’daki topraklarını birleştirmek için Bizans’a son vermesi gerekiyordu.

Askeri Nedenler: Osmanlı ordusu Anadolu’dan Rumeli’ye, Rumeli’den Anadolu’ya geçmede zorluklarla karşılaşıyordu. Yetersiz deniz gücüyle de boğazları denetleyemiyordu. Bu durum devletin güvenliğini tehdit ediyordu.

Kültürel Nedenler: İstanbul’un eski bir kültür ve yerleşim merkezi olması.

Osmanlı Devleti’nin Fetih İçin Yaptığı Hazırlıklar:

★ Anadolu Hisarı’nın karşısına Rumeli Hisarı yapıldı. (Karadeniz’den gelecek yardımı önlemek)
★ Surları aşmak için tekerlekli kuleler yapıldı.
★ Bizans’ın batı ile bağlantısı kesildi.
★İstanbul’u denizden kuşatmak Marmara ve Boğazların denetimini sağlamak için Gelibolu’da 400 parçalık donanma hazırlandı.
★ Balistik hesaplarını Fatih’in yaptığı Şahi adlı toplar döküldü.
★ Aşırtma gülleler kullanacak havan topları yapıldı.
★ Silivri ve Vize kaleleri alındı.
★ Anadolu’dan Bizans’a yardım gelmesi önlendi.
★ Avrupa’dan gelebilecek saldırılara karşı Mora Yarımadası ve Balkanlara kuvvet gönderildi.
★ Karamanoğullarıyla antlaşma imzalandı.

Bizans İmparatorluğu’nun Hazırlıkları:

★ XI. Konstantin surları onararak Avrupa’dan yardım istedi.
★ Haliç surları zayıf olduğundan Haliç’in girişini kalın zincirlerle ve eski gemilerle kapattırdı.
★ Grejuva (Rum ateşi) denilen bir silah geliştirdi.
★ Katolik ve Ortodoks kiliselerini birleştirme gayreti içine girdilerse de “İstanbul’da kardinal külahı görmektense Türk sarığı görmeyi tercih ederim.” düşüncesi bu birleşmeyi engelledi.

TARİHTE İSTANBUL KUŞATMALARI

İstanbul, tarih boyunca birçok devlet tarafından bir çok kez kuşatılmış; fakat güçlü surlara sahip olduğundan dolayı fethedilememiştir. İstanbul’u kuşatan devletler sırasıyla şunlardır:

1. Makedonya Kralı Filip: MÖ 340 yıllarında bilinen ilk İstanbul kuşatması
2. Roma İmparatoru Suptinus Severis: MÖ 194
3. İranlılar: 616
4. İran – Avar İttifakı: 626
5. Emeviler: Müslümanların ilk kuşatması 665
6. Abbasiler: Abbasiler birçok kez İstanbul’u kuşattılar.
7. Ruslar: 864
8. Macarlar: 959
9. Latinler: 1204 IV. Haçlı seferinde İstanbul’u ele geçirdiler. 1261 yılına kadar Latin Krallığı adıyla İstanbul’u yönettiler.
10. Rumlar: 1261 yılında İznik Rum İmparatoru VI. Mihael Palledogis tarafından İstanbul Latinlerden alındı.
11. Venedik: 1302’de kuşatılmış; fakat alınamamış.
12. Ceneviz: 1348 yılında Galata’da yaşayan Cenevizliler İstanbul’a saldırmış; fakat başarılı olamamışlardır.
13. Osmanlı: İlk kuşatma Yıldırım Bayezit tarafından 1391 yılında gerçekleşmiş, kuşatma dört kez tekrarlanmıştır.