Taşra ve Eyalet Yönetimi

★ Osmanlı Devleti taşra teşkilatı konusunda Anadolu Selçuklu Devleti’ni örnek almıştır. Güçlü bir merkezi otoriteyi benimseyen Osmanlı Devleti taşra teşkilatı konusunda da çok güzel bir sistem kurmuştur.
★ Osmanlı Devleti’nde Merkezin (İstanbul) dışındaki tüm topraklar taşra kabul edilmektedir.
★ Taşra teşkilatı tımar sistemi üzerine kurulmuştur.
★ Devletin vergi düzeni, askeri faaliyetleri ekonomik yapısı tımar sistemi ile iç içedir.
★ Vergi gelirlerinin bölünerek askeri hizmetler karşılığında devlet memurlarına verilen dirlik’ler yapıyı tamamlıyordu.
★ Osmanlı Devleti’nde taşra idaresi; köy, kaza, sancak eyalet şeklinde örgütlenmiştir.

Köy:

Köylerde yönetici Köy Kethüdası, güvenlik işleri Yiğit başı, adaletin sağlanmasından ise Kadı Naipler’i sorumluydu.

Kaza:

En yüksek dereceli yönetici Kadılar idi. Kadılar aynı zamanda Belediye ve adliye işleri, Kaza’nın ihtiyaç duyduğu para, merkezden istenilen şeylerin temini gibi görevleri mevcuttu. Kazaların güvenliğinden ise Subaşı’lar sorumluydu.

Sancak:

En üst yönetici Sancak Beyi’dir. Sancak Beyi Tımarlı Sipahiler’in ve Zeamet sahiplerinin komutanıdır. Asli görevi seferlere katılmaktır. İdari görevi ise şehrin huzurundan, güvenliğinden adaletin gözetilmesinden sorumludur. Sancak beyleri şeri ve örfi hukuka aykırı durumları önlemek için kadı ile birlikte hareket etmektedirler.

Eyalet:

Taşra teşkilatının en büyük yönetim birimidir. Yöneticisi Beylerbeyi’dir.

★ Beylerbeyi kendi bölgelerinde hükümdarın temsilcileridir.
★Beylerbeyi paşa sancağı denilen vilayet merkezinde otururdu. Rumeli Beylerbeyliği’nin merkezi Manastır, Anadolu Beylerbeyliği’nin merkezi Kütahya şehridir.
★ Eyaletlerde adli işlere kadılar, güvenlik işlerine ise subaşı bakmakta idi.
★ Eyaletlerde Beylerbeyi başkanlığında eyalet işleriyle ilgili divan toplanır ve bu divana hazineye ait işler mal defterdarı, zeamet işleri; tımar kethudası, tımar işleri; tımar defterdarınca temsil edilirdi.
Aynı zamanda bu divan’da askeri meseleler görüşülerek bölgesel güvenlik ve tımarların düzeni için tedbirler alınırdı.
★ Beylerbeyi bütün taşra kuvvetlerinin kumandanı ve çeşitli sancaklara dağılmış beylerin komutanıydı.
★ Osmanlı’da taşra yönetiminde yüksek dereceli yöneticilerden başka alt kademede görev yapan memurlar vardır.

Bunlardan;

Muhtesib: Esnafın denetimini yapan, fiyatları denetleyen ve üretimin kalitesini takip eden görevli.
Kapan Emini: Hububat, sebze ve meyvelerden alınacak vergiyi belirleyen kimse.
Beytülmal Emini: Kamu haklarını koruyan görevli.
Gümrük ve Bâc Eminleri: Şehir ve kasabalarda ticaret ve zanaat faaliyetlerinde bulunan kişilerden vergi toplayan görevlilerdir.

Günümüz idari yapısındaki devlet görevlileri ile Osmanlı İdari yapısındaki devlet görevlileri karşılaştırması.