Orhan Gazi’nin Doğumu, Gençliği ve Babasının Maiyyetinde Askerî Faaliyetleri (1326-1362)

İkinci Osmanlı hükümdarı Orhan Gazi, 1281 yılında dünyaya gelmiştir. Annesi Ömer Bey’in kızı Mal Harun’dur. Doğum tarihi ve annesi hakkında kaynaklarda değişik görüşler ileri sürülmektedir. Bazı tarihlerde, annesinin Mal Hatun değil, Şeyh Edebâlî’nin kızı Bala Hatun olduğu iddia edilmektedir.

Orhan Gazi, babasının istiklalini ilan ettiği andan itibaren askerî faaliyetlerde görev almaya başlamıştı. İdari vazifelerde de kendini gösteren Orhan Bey, 1301 yılında babası tarafından Sultanönü, yani Karacahisar ve nahiyelerinin idaresi ile vazifelendirilmişti. Bilahare Bilecik ve Yarhisar kalelerinin fethinde yararlıklar gösterdi ve Köprühisar kalesinin fethinde kumandan olarak görev yaptı. İznik kuşatmasına katıldığı sırada, Germiyan topraklarına yakın olup sık sık tecavüze uğrayan idaresi altındaki Karacahisar’ı saldırılardan kurtarmak için Saltuk Alp’le birlikte Çavdaroğlu aşiretini tedip etti. Oynaşhisarı’nda vukubulan savaşı kazanıp mütecavizleri perişan ederek babasının ve gazilerin güvenini kazandı. Bundan sonra, birçok fetih harekatının kumandanlığını yaparak, askerî ve idari tecrübesini artırdı. Bizans’a karşı girişilen hemen bütün seferlerde vazife aldı. Maiyyetinde Akçakoca, Abdurrahman Alp, Konur Alp ve Köse Mihal olduğu halde, Sakarya ve çevresinin fethine memur edildi ve bu harekat sırasında, Karaçiş, Karatekin hisarları, Kereste kalesi, Ebesuyu, Kiliki hisarı gibi pek çok kalenin zabtına muvaffak oldu. Babasının hastalanmasından sonra da sürekli ordunun başında kaldı. 1320 yılında da hizmetine, babasının vekili olarak devam etti.

Orhan Bey, 1320’de Mudanya’yı fethettikten sonra, daha evvel kuşatılmış bulunan Bursa’nın fethi işine ağırlık verdi. Uzun müddet abluka altında kalan Bursa’nın fethi zamanını geldiğine karar veren Orhan Bey, şehrin üzerine vararak teslimini istedi. Köse Mihal’in bizzat yaptığı teklifin düşman tarafından kabul edilmesiyle şehir Osmanlıların eline geçti. Tekfurun kaleden ayrılmasının ardından, belli başlı gazi kumandanlar ve ünlü gaza arkadaşları ile birlikte Bursa’ya giren Orhan Gazi, cuma namazını burada kıldıktan sona, kalenin tamirini emrederek, zafer müjdesini vermek üzere babasının yanına koştu. Fetih haberini hasta yatağında alan ve oğluna son vasiyetini bildiren Osman Bey, vefatından sonra Bursa’da defnedildi.

Orhan Gazi’nin Osmanlı Beyliği’nin Başına Geçmesi

Orhan Gazi, babasının vefatı üzerine, gazilerin ileri gelenlerinin huzurunda kardeşi Alaeddin Bey’e, beyliğin başına geçmesini teklif etti. Ancak Alaeddin Bey, babalarının sağlığından itibaren askerî hareketleri kendisinin idare ettiğini hatırlatarak onun bey olması gerektiğini söyledi. Bunun üzerine Orhan Gazi, beyliğin başına geçti (1326). Osman Gazi, daha hayatta iken beyliğin idaresini Orhan Bey’e bırakmış, onun kendi zamanında şan ve şevket sahibi olmasını ve kendisinden sonra halkın ve gazilerin ona itaat etmelerini istemişti.