Vezir-i Azam Çandarlı Halil Paşa’nın İdamı

Fâtih Sultan Mehmed, İstanbul’un fethinin hemen arkasından, çeyrek yüzyıla yakın bir zaman devleti idare eden vezir-i âzam Çandarlı Halil Paşa’yı görevinden azl ile hapsetti. Daha 12 yaşında Osmanlı tahtına cülus ettiğinde, Varna savaşını müteakip, Halil Paşa’nın vasıtasıyla arka arkaya tahtından indirilmesini unutmayan padişah, İstanbul’u fethetmekle kazandığı kudretin tesiriyle, elde ettiği delillere dayanarak, vezir-i âzam ile güçlü ailesine kafi bir darbe indirdi.

Çandarlı Halil Paşa, İstanbul kuşatmasına baştan beri karşı çıkmış, Avrupalıların muhtemel bir haçlı seferini ileri sürerek, devletin yeni gailelere sürüklenmesini istememiştir. Kendisine daha Sultan II. Murad zamanında rakip olan Sultan Mehmed’in yakınları, etkili bir faaliyetle padişah üzerinde yaptıkları tesirler sonucu, İstanbul’un kuşatılmasını sağlamışlar, padişahın da bizzat bu arzuda olmasından yararlanarak, onu, saltanatının henüz baharında bulunan II. Mehmed’in gözünden düşürmeye muvaffak olmuşlardır. Halil Paşa’nın Rumeli Hisarı yapıldığı sırada, daha sonra da kuşatma bütün şiddeti ile sürerken, Bizans’ın sulh tekliflerini padişaha arz ile kuşatmanın kaldırılıp, barış yapılmasına dair teklifleri reddedilmişti. Nihayet İstanbul’a giren Fâtih Sultan Mehmed, vezir-i âzaminin Bizans imparatoru ile haberleştiğine ve mektuplaştığına dair kesin kanaat getirdi. 1 Haziran günü, Çandarlı Halil Paşa’yı azletti. Devrin kaynaklarının bazılarına göre İstanbul Yedikule’de, bazılarına göre de Edirne’de hapsedilen Halil Paşa, 10 Temmuz günü, Edirne’de idam olundu. Bütün malları müsadere edilen Paşa’nın cenazesi İznik’e taşınarak, burada sağlığında yaptırmış olduğu türbesine gömüldü.

Çandarlı Halil Paşa, ilk idam olunan Osmanlı vezir-i âzamıdır. Onun idamı ile, Osmanlı hanedanı kadar köklü ve eski bir sülale olan Çandarlı ailesinin, Osmanlı devletindeki itibar ve nüfuzu silinmiş, bu tarihten sonra devletin üst kademelerinde daimi olarak devşirme menşeli kimseler görev yapmışlardır.