Cem Sultan’ın Saltanat Davasına Kalkışması ve Bursa’da Hükümdarlığını İlan Etmesi

Babasının ölüm haberini, Anadolu beylerbeyisi Sinan Paşa’nın mani olması ile geç alan ve Gelibolu’dan İstanbul’a gelmesi planlanan Cem Sultan, kardeşinin tahta oturup, İstanbul’daki taraftarlarının da bertaraf edildiğini ve tesirsiz kaldıklarını öğrenince, tahtı zorla ele geçirmek için harekete geçti. Cem’in bu hareketi ve uzun süren dramatik macerası, Osmanlı tarihi için olduğu gibi, umumi Türk tarihi için de üzerinde hassasiyetle durulması gereken mühim bir mesele olmuştur. Cem, daha babasının sağlığında, kendisinin veliahd ilan edildiğini ileri sürerek, Bayezid’in, Fâtih’in şehzadeliği sırasında dünyaya geldiğini, dolayısıyla gerçek şehzadenin kendisi, bu yüzden de saltanat hakkının kendisine ait olduğunu ileri sürüyordu. Gerçekten de, daha babasının sağlığında, Fâtih’ten Cem Sultan’a gönderilen hükümlerde yalnız Cem’in ismi zikrediliyor ve “Vâris-i mülk-i Süleymânî oğlum Cem!” deniliyordu. Devlet erkanı arasında kendisine taraftar olanlar da, onu her bakımdan Bayezid’den üstün, daha faal ve cesur buluyorlardı. Nitekim bu tarihlerde 22 yaşında bulunan Cem, Konya’daki valiliği sırasında, halka kendisini sevdirmiş, mümeyyiz padişahlık vasıflarını tam olarak göstermişti. Bu yüzden, başta Fâtih olmak üzere, Karamânî Mehmed Paşa, Gedik Ahmed Paşa, Hamzazade Mustafa Paşa vs. Cem’in tarafını tutmakta idiler. Ancak bunlardan Gedik Ahmed Paşa, bu sırada İtalya’da bulunduğu için, bu saltanat hadisesinde herhangi bir rol oynamamıştır.

Normal yoldan tahta çıkamayan Cem Sultan, durumun tamamen kendi aleyhine gerçekleşmesinden çok müteessir olarak, saltanatı zorla ele geçirmek için harekete geçti. Bu arada, Fâtih Sultan Mehmed’in Kanunnâme-i Al-i Osman’ının “saltanat ve nizâm-ı âlem için kardeş katline cevaz vermesi”ne karşılık, Bayezid’in, Cem’i ortadan kaldırmak yerine, tahsisat vererek Kudüs ve Mekke’de ikametini daha ilk andan düşündüğü, ancak Cem’in de ağabeyisinin kendisini bu kanuna göre öldürteceği endişesi ile isyana kalkıştığı da akla gelmektedir.

Kesin kararını vermiş olan Cem Sultan Konya’da etrafına kuvvetler toplayarak Bursa üzerine doğru yürüdü ve İnegöl’e geldi. 27 Mayıs’ta buradan da hareket eden Cem, nihayet Bursa üzerine geldi. Gedik Nasuh Bey kumandasında bulunan Cem’in kuvvetleri, Yıldırım Bayezid emaretinin önünde ordugah kurdu. Diğer taraftan II. Bayezid de, Ayaş Paşa kumandasında ikibin yeniçeriyi öncü alarak Cem’in üzerine göndermiş, bu kuvvetler de aynı gün Bursa’nın batısındaki Kaplıca bölgesine gelmişti. Her iki kuvvetin de hedefi Bursa’yi ele geçirmek idi. Ancak 28 Mayıs 1481 günü, iki taraf arasında vukubulan şiddetli savaşı Cem’in kuuvetleri kazandı. Çarpışmada, yeniçerilerin büyük bir kısmı esir alındı. Savaşı seyreden ve yeniçerilerin İstanbul’da yaptıkları rezaletleri haber almış olan Bursalılar, Cem’in tarafını iltizam ederek ona kapılarını açtılar. Bursa’ya giren Cem, burada 18 gün müstakil hükümdarlık yaptı. Adına sikke kestirdi ve hutbe okuttu. Saltanatı sırasında halkın alakasını kazanan Cem, Bursa civarına hükümdarlığını kabul ettirdi.