GÜNEY CEPHESİ

Mondros Ateşkes Anlaşması’nı istedikleri gibi yorumlayan İtilaf Devletleri işgalleri başlatmışlardı. İngilizler Ocak 1919’dan itibaren Urfa, Antep, Adana ve Maraş’ı işgal ettiler.
15 Eylül 1919’da Fransızlarla yapılan yeni bir paylaşım planına göre İngilizler Filistin ve Irak’a, Fransızlar ise Suriye ve Lübnan’a himayeci devlet olarak girecek, Urfa, Maraş, Adana, Mersin, Antep Fransızlara bırakılacaktı.
İngilizlerin boşalttıkları bölgelere giren Fransız birlikleri ve Ermeni intikam alayları halka kötü davranmaya başladılar. Bölge halkı kendiliğinden örgütlenerek Kuvayımilliye birliklerini kurdular ve işgallere direndiler.

➥ Bölge halkının İngiliz işgaline karşı koymaması işgalin geçici olabileceğine inanması ve İngilizlerin siyasetleri gereği bölge halkına onur kırıcı davranmamalarıdır.
Fransız işgali ise Ermenilerle birlikte gelişice hem onur kırıcı hareketlerde bulunmaları hem de işgalin kalıcı nitelik taşıması halkın örgütlenmesini sağlamıştır.

Maraş Savunması

★ 30 Ekim 1919’da Maraş Fransızlar tarafından işgal edildi. Kaledeki Türk bayrağı indirilerek Fransız bayrağı çekildi. Ermeni çeteleri baskın ve yağmalara girişti. Türk kadınlarına saldırdılar. Maraş’ın ileri gelenlerini tutukladılar.
Cuma günü Maraş Ulu Cami İmamı Rıdvan Hoca “Kalelerinde hür bayrağı dalgalanmayan esir bir memlekette cuma namazı kılınamaz” diyerek halkın harekete geçmesini sağladı.
11 Şubat 1920’de Fransızlar Maraş’ı boşaltmak zorunda kaldılar.

➥ Savunma 72 gün sürdü. 1973’de TBMM şehre “kahraman” unvanını verdi.

Urfa Savunması

İngilizlerin boşaltması üzerine Fransız birlikleri 1 Kasım 1919’da Urfa’ya girdiler. Şehirdeki Ermenileri de örgütlediler ve Türk mallarını Ermenilere devrettiler.
29 Aralık 1919’da Urfa Jandarma Komutanlığı’na atanan yüzbaşı Ali Saip, bölgede oluşturduğu üç bin kişilik askeri birlikle direnişe geçti. 9 Şubat 1920’de Urfa’nın büyük bölümünü kurtardı. 19 Nisan 1920’de Fransızları Urfa’dan attı.
➥ TBMM 1984 yılında Urfa’ya “şanlı” unvanını verdi.

Ali Saip Bey (1877 Kerkük – 1939 Ankara)

1887’ de Kerkük’te Harbiye’yi bitirdi. Mondros Ateşkesi sonrası Güneydoğu Anadolu’da “Namık” takma adıyla Kuvayımilliyede görev aldı.
Fransa’nın Urfa ve civarını işgali üzerine Mustafa Kemal Paşa’dan aldığı emirle direnişi örgütledi.
2 Nisan 1920’ de TBMM’ de Urfa Milletvekili oldu.
Konya İstiklal Mahkemesi Reisliği yaptı. 1926’ da Doğu İstiklal Mahkemesi Başkanı oldu. 1935’te yeniden Urfa Milletvekili oldu. 25 Eylül 1939’ da Ankara’da 52 yaşında öldü.

Antep Savunması

18 Aralık 1918’de İngilizler tarafından işgal edilmiştir. 29 Ekim 1919’da Fransız işgaline bırakılmıştır. Ermenilerin de desteğini alan Fransızlar Müslüman halka karşı harekete geçmiştir. Büyük zulüm, yağma ve tecavüz olayları yaşanmıştır. Antep halkı Ermeni ve Fransızlara karşı direnişe geçmiştir. Bölgede Müdafaaihukuk Cemiyeti kurulmuştur. Teğmen Said Bey (Şahin Bey) in Kilis’ten, Fransızların asker sevkiyatını önlemek için yaptığı mücadele ile Fransızlara büyük kayıplar verdirilmiş ancak Şahin Bey şehit düşmüştür.
Antep halkı düzenli Fransız birlikleri karşısında dört ay gibi bir süre mücadele etmesine rağmen dayanamamış ve 9 Şubat 1921’de teslim olunmuştur.

Şahin Bey (1877 – 1920 Gaziantep)

Asıl adı Mehmet, babası Abdullah Efendi annesi Ayyuş hanımdır.
Rüştiye okumuş ve daha sonra derici amcasının yanında çalışmıştır.
1889’da Zeynep Hanımla evlenmiştir. Yemen Cephesi’nde savaşmış ve başarısından dolayı başçavuş olmuştur.
1908’de Antep’e dönmüştür. 13 Aralık 1919’da İstanbul’a gelerek Harbiye Nezareti’nden vazife istemiştir. Nizip kazası askerlik şubesi bakanlığına tayin olmuştur. Nizip – Antep yolunu tutmakla görevlendirilmiştir.
Ali Fuat Paşa, Adana Cephesi’nde görevlendirilen subaylara takma isimler veriyor. Tufan, Selim, Şahin ve Doğan gibi. 2000 Fedai toplayan Şahin Bey, Antep Şosesi üzerinde müdafa hattı oluşturmuştur. 3 – 18 Şubat 1920’ de Fransız birliklerini mağlup etmiştir.
25 Mart 1920’ de Andrea komutasındaki Fransız birlikleriyle 100 kişilik kuvvetleriyle çarpışmıştır.
28 Mart 1920’ de şehit olmuştur. Şehit olduğunda 43 yaşındadır.

➥ TBMM, gösterilen bu kahramanca savunmaya, 6 Şubat 1921’de çıkarılan bir kanunla “Gazi” unvanını vermiştir.

20 Ekim 1921’de yapılan Ankara Antlaşması ile Fransızlar Antep’ten çekilmeye başlamışlar, 25 Ekim 1921’de şehir boşaltılmıştır.

İtalya İşgalleri

Antalya ve çevresini işgal eden İtalyan birliklerine karşı büyük bir mücadele görülmemektedir. Küçük çaplı çarpışmalar yaşanmıştır.
İtalya’ya karşı bölge halkının direnişe geçmemesinin temel nedeni Paris Antlaşması’yla İzmir ve çevresinin Yunanistan’a bırakılması İtalya’yı kızdırmıştır.
Bu nedenle İtalya Batı Anadolu’daki Kuvayımilliyeyi desteklemiş, hatta el altından silah ve cephane sağlamıştır.
5 Temmuz 1921’de işgal ettikleri yerleri boşaltmışlardır.