MONTRÖ BOĞAZLAR SÖZLEŞMESİ (20 Temmuz 1936)

Türkiye Lozan Antlaşması’ndaki koşullar gereği egemenliğini kısıtlayıcı özellikteki Boğazların statüsünü kabul etmek durumunda kalmıştı.
Fakat 1933 senesinden sonra dünya barışının tehlikeye girmesi ile Türkiye’nin imzacı devletlere olayı götürmesine sebep olmuştur.
İngiltere “Türkiye’nin Boğazlar Sözleşmesi’nin gözden geçirilmesi ile ilgili talebi haklı kabul edilmektedir.” demiştir.

➥ İngiltere’nin tavır değişikliğinin temel sebebi komisyonun çıkabilecek herhangi bir savaşta Boğazları koruyamaması düşüncesidir.

Balkan Antantı Daimi Konseyi 4 Mayıs 1936 tarihinde Belgrad toplantısında Türkiye’nin endişelerini haklı görmüş ve Türkiye’yi desteklemeye karar vermiştir.
Türkiye’nin isteği Boğazların statüsünün değişmesi ve egemenlik hakkının Türkiye’ye verilmesidir. 22 Haziran 1936 tarihinde İsviçre’nin Montrö şehrinde toplanan ülkeler 20 Temmuz 1936 yılında imzalamışlardır. İtalya yayılmacı politika gütmesi sebebiyle Konferansa katılmamıştır.

Buna sözleşmeye göre,

★ Boğazlar komisyonu kaldırılacaktır. Yetkileri tamamen Türkiye’ye verilecektir.
★ Türkiye, Boğazların her 2 yakasına da asker gönderebilecektir.
★ Yabancı ticaret gemileri Boğazlardan serbestçe geçebilecektir. Yabancı savaş gemileri ise Boğazdan geçmek isterlerse on beş gün önceden Türkiye’den izin isteyeceklerdir.
★ Türkiye’nin bir savaşa girmesi halinde veya  savaş tehlikesi karşısında savaş gemilerinin geçişi Türkiye’nin kendi kararına bağlı olacaktır.

Yorum: Boğazların Türkiye’ye devriyle egemenliği arttı. 1841 yılından sonra problem olarak süren  Boğazların durumu sorun olmaktan çıktı.