TANZİMAT DÖNEMİ OSMANLI DEVLET ANLAYIŞI:

1. XVII. ve XVIII. Yüzyılda Osmanlı Devleti’nde Meydana Gelen Değişmeler

★ Osmanlı Devleti bir dönemler (15 ve 16. yüzyıl) çağının en büyük devletlerinden biri olmuştur. Özellikle Fatih, Yavuz ve Kanuni
Sultan Süleyman Dönemleri devletin zirvede olduğu dönemlerdir. Zirveye çıkış Kanuni devri olduğuna göre oradan yani zirveden
iniş te yine bu padişah devrinde başlamıştır.

★ Kanuni devri Osmanlı bütçesinin ilk açık verdiği dönemdir. (Uzun süren Avusturya seferleri yüzünden) Tımarlar bu dönemde rüşvetle satılır hâle gelmiştir.
★ 16. yüzyılda Avrupalı devletler Rönesans ve Reform ile gelişmesini önleyici bütün engelleri ortadan kaldırmıştır. Avrupa; bilim, teknik, edebiyatta zirve yaparken, Osmanlı bu gelişmelere ayak uyduramamıştır.
★ 17. yüzyılda dirliklerin ehil olmayan kişilere verilmesi tımar sisteminin bozulmasına neden oldu. Buna paralel olarak toprak sistemi
ve eyalet ordusunda da aksamalar yaşandı.

BİLGİ NOTU:

Eyalet askerleri veya tımarlı sipahiler savaş zamanları asker idiler. Savaş olmadığı dönemlerde boş kalan bu askerler asayişi bozucu davranışlarda bulunuyor ve isyan çıkarıyorlardı.

★ Osmanlının güçlü olduğu dönemlerde eyaletlerde görev alanlar doğrudan merkezden gönderiliyordu. Sonraları devlet eski gücünü
yitirdiğinden mültezim ve ayan adı verilen bu kişiler bölgelerinde etkili güç olmaya başladılar.
★ Osmanlı devlet adamları 17. yüzyılda Avrupa karşısında geri kaldıklarını kabullenmediklerinden Avrupa’yı da örnek almamışlardır.

BİLGİ NOTU:
Avrupa’nın ilk kez örnek alınması, Lâle Devri’nde olmuştur.

★ Lâle Devri ile başlayan bu Batılılaşma süreci I. Mahmut ile devam etmiş ve III. Selim ile daha da ilerlemiştir.
★ Avrupalılar ile olan ilişkilerin sıcak tutulması adına ve Avrupa’da meydana gelen gelişmelerden haberdar olma adına Lâle Devri’nde ilk geçici elçilik kurulmuştur. III. Selim Devri’nde ise Viyana, Paris, Londra gibi Avrupa başkentlerine daimi elçilikler kurulmuştur.

BİLGİ NOTU:

Avrupalı devletlerin Osmanlı üzerindeki menfaatlerinin çatışmaya dönüşmesi ve Osmanlının bundan yararlanmasına denge siyaseti adı verilir. Avrupalıların Osmanlı üzerindeki menfaatlerinin ilk kez çatışmaya dönüşmesi ise Napolyon’un Mısır’ı işgâli ile başlamıştır.

TANIYALIM

NEVŞEHİRLİ DAMAT İBRAHİM PAŞA
Nevşehirli Damat İbrahim Paşa, Sultan III. Ahmet’in saltanatında 1718 – 1730 tarihleri arasında sadrazamlık yapmış ve ismi Lale Devri ile özdeşleşmiş ünlü Osmanlı devlet adamıdır.
Osmanlı sadrazamlarının yüz otuzuncusudur. Enderun’da yetişmiştir. Nevşehir’de dünyaya geldi.
Padişah III. Ahmet’in kızı Fatma Sultan’la nikâhlanarak saraya damat olmuştur.
Avusturya ile yapılan Pasarofça Antlaşması’nı imzaladı.
Döneminde sadece İran ile savaşıldı ve devlet genel bir barış dönemi yaşadı.
Lâle, Çırağan, Sadabat ve diğer mesirelerde kır gezintileri ve helva sohbetleri, döneminde başladı. Matbaanın Osmanlıya gelmesinde
katkıları olmuştur.
1730 Patrona Halil İsyanı’nda öldürülerek cesedi isyancılara teslim edildi.
Kadirşinas, kabiliyetli ve tüm yetkiler elinde olduğu halde şımarmayan, kendine kötülük yapanlara dahi iyilik yapan birisiydi.