1. Mudanya Mütarekesi ve Sonuçları (3-11 Ekim 1922)

Mudanya Müzakereleri, 3 Ekim’de Mudanya’da başlamıştır. Bu konferansa Millî hükümet adına İsmet Paşa başkalığında bir heyet katıldı. Müttefik ülkeleri İstanbul’daki   işgal   kuvvetlerinin   komutanları   temsil   ettiler.   Bunlar;   İngiliz hükümeti adına General Harrington, Fransız hükümeti adına General Charpy ve yardımcıları, İtalyan hükümeti adına ise General Monbelli idi. Yunan temsilcisi Mazarakis görüşmelere geç katılmıştı.

Görüşmelerde, Doğu Trakya’nın prensip olarak Türklere bırakılması kabul görmekle beraber, Boğazlarla İstanbul’un, barışın imzalanmasına kadar tabi olacağı hükümlerin esaslarının belirlenmesi üzerinde tartışmalar yoğunlaştı. Hatta bu sebeple konferansa 5 Ekim’de ara verildi. Görüşmelerin yavaş yavaş bir buhran dönemine girdiğini gören B.M.M. hükümeti, Trakya’daki düşmanı takip için İstanbul ve Çanakkale üzerinden bir askeri harekat düşünmeye başladı. Bu sırada İngiliz hükümeti de General Harington’a gerekirse silaha başvurulması talimatını vermişti. İki devlet yeniden harbin eşiğine geldiler. Ancak İngiliz temsilcisinin soğukkanlı davranışı ve Franlin Bouillon’un Mustafa Kemal Paşa nezdindeki teşebbüsleri bir çatışmayı önledi.

7 Ekim’de tekrar başlayan görüşmeler sonunda Türk istekleri büyük ölçüde kabul edilip, 11 Ekim 1922’de mütareke imzalandı. Türkler’le Yunanlılar arasında silahlı mücadeleyi sona erdiren ve 14-15 Ekim 1922’den itibaren yürürlüğe girecek olan mütarekenin başlıca hükümleri şunlardı:

*  Mütarekenin yürürlüğe girmesinden sonra Türk-Yunan silahlı mücadelesi duracaktır.

* Trakya’daki Yunan kuvvetleri, Meriç Nehri üzerinde Türk-Bulgar-Yunan sınırının kesiştiği noktadan, Ege Denizi’ne döküldüğü noktaya kadarki alanda bu nehrin batısına çekilecektir.

*  Barış yapılıncaya kadar karışıklıkların önlenmesi için bölgedeki önemli noktalar İtilaf Devletlerince kontrol altında tutulacaktır.

 *  Yunanlıların Doğu Trakya’yı boşaltma işlemleri, mütareke yürürlüğe girdikten 15 gün içinde tamamlanacaktır.

*  Jandarma da dahil olmak üzere Yunan mülki memurları en kısa sürede Trakya’yı boşaltacak, onlardan boşalan yerleri teslim alan Müttefik Devletler’in temsilcileri en geç 30 gün içinde bu bölgeleri B.M.M. Hükümeti memurlarına bırakacaklardır.

*  B.M.M. Hükümeti devraldığı bölgelerde asayişi temin edebilmek için, subayları da dahil 8000 kişilik bir jandarma kuvveti bulunduracak, bunun dışında Milli Hükümet Trakya’ya barış imzalanana kadar asker geçilmeyecektir.

* Müttefik askerler bulundukları yerlerde barış yapılıncaya kadar kalacaklardır.