KARAKOYUNLU DEVLETİ (1365 – 1469)

Karakoyunlular, 14. yüzyılın ikinci yarısında, Van Gölü kıyısındaki Erciş merkez olmak üzere kuzeyde Erzurum ve güneyde Musul’a kadar uzanan Doğu Anadolu toprakları üzerinde kurulmuş bir Türkmen devletidir.
14. yüzyıl ortalarında küçük bir kabile iken kısa zamanda büyük bir imparatorluk haline gelen Karakoyunluların en parlak dönemi Kara Yusuf Dönemi’dir.
Karakoyunlular Dönemi’nde imar faaliyetleri de dikkat çekmektedir. Karakoyunlu hükümdarları başta Tebriz olmak üzere birçok yerde cami, medrese, hastane ve köprü yaptırmışlardır. Bunlardan; Cihan Şah’ın Tebriz’de yaptırmış olduğu Gök Mescid ve Medresesi, onun eşi Begim Hatun’un medrese ve imareti, Van’daki Ulu Cami, İsfahan’daki Cuma Camisi, Karakoyunluların dini mimarisinin en güzel örnekleridir.
Karakoyunlular, yine bir Türkmen devleti olan Akkoyunlular tarafından 1469 yılında yıkılmışlardır.
Verdikleri eserlerle Anadolu’nun Türk – İslam kimliği kazanmasında önemli katkıları olan Karakoyunlular Timur’a karşı Osmanlı Devleti’nin yanında yer almışlardır.

AKKOYUNLU DEVLETİ (1350 – 1502)

Akkoyunlular, Anadolu’nun doğusunda yaşamış bir Türkmen devletidir. Bu devlet, hakim olduğu bölgelerde birçok kültürel miras bırakmış ve Anadolu’nun Türkleşmesinde önemli katkı sağlamıştır. Oğuzların Bayındır Boyu’na mensup Türkmenler Anadolu’nun doğusunda Akkoyunlu Devleti’ni kurmuşlardır. Devletin kurucusu Kara Yülük adıyla meşhur olan Kara Osman Bey’dir.
Akkoyunlular hakim oldukları bölgeye Türk – İslam kimliği kazandırmak için önemli mimari eserler inşa etmenin yanında Ali Kuşçu, Celaleddin Devvani ve İsa Savcı gibi bilgin ve sanatçıları koruyarak onların çalışmalarını desteklemişlerdir.
Doğu Anadolu’da Osmanlı Devleti ile egemenlik mücadelesine giren Akkoyunlular Ankara Savaşında Timur’un yanında yer almışlardır.
Otlukbeli Savaşı’ndan sonra bir daha toparlanamayan bu devlete Safevi hükümdarı Şah İsmail son vermiştir.

TİMUR DEVLETİ (1369 – 1507)

★ Çağatay Hanlığı’nda bir bey olan Timur, Türkistan’ı n Keş (Yeşil Şehir) şehrinde doğmuştur.
★ Timur 1369 – 1405 yılları arasında yaptığı seferlerle Harezm, Doğu Türkistan, İran, Azerbaycan, Hindistan’ın bir kısmı, Irak, Suriye Osmanlı Devleti’nin topraklarının bir kısmına hakim olmuştur.
★ Timur, Altın Orda Devleti’ni yenerek bu devleti iç kavgaya sürükledi. Altın Orda Devleti bir süre sonra da parçalandı. Bu durum Ruslar’ın güçlenmesini sağladı.
★ Timur’un Türk dünyası aleyhine sonuçlanan ikinci seferi Anadolu üzerine oldu. 1402 Ankara Savaşı’nda Yıldırım Bayezit’i yenerek Osmanlı Devleti’ni iç karışıklığa sürükledi.
★ Timur’un seferleri sonuçları bakımından Türk tarihini olumsuz etkiledi. Anadolu Türk birliğinin bozulmasına, Türklerin Balkanlarda ilerleyişinin durmasına ve Bizans’ın varlığını sürdürmesine sebep olmuştur.
★ Cihan imparatorluğu kurmak için uğraşan Timur, Çin’e sefer hazırlığında iken öldü (1405).

NOT :

Timur’un Altın Orda Devleti’ni yenerek iç kavgaya sürüklemesi Altın Orda Devleti’nin taht mücadeleleri sonunda yıkılmasına neden oldu. Altın Orda Devleti’nin topraklarında Kazan, Küçüm, Nogay, Ejderhan, Kasım, Kırım hanlıkları kuruldu.