ATATÜRK DÖNEMİ TÜRK DIŞ POLİTİKASI

Türk Milleti, Atatürk’ün önderliğinde Millî Mücadele hareketinden başarıyla çıkıp, düşmanlarının kendisine layık gördüğü durumdan kurtularak Mondros Mütarekesi’ni ve Sevr Antlaşması’nı geçersiz kılmıştı. Böylelikle, şüphesiz yeni devletini kurmak yolundaki engelleri de ortadan kaldırmıştı.

Özellikle Lozan Barış Antlaşması’nın imzalanmasıyla Yeni Türk Devleti milletlerarası hayatta yerini alırken, bu antlaşma aynı zamanda milletlerarası münasebetlerinin temelini teşkil ediyordu.

Yeni Türk Devleti, ilk olarak bağımsızlığına sınırlama getirecek milletlerarası bağlardan uzak kalarak, barışçı bir politika takip etmek suretiyle komşularıyla dostluk ilişkilerini geliştirmeye çalışmıştır. Ayrıca bu dönemde, toplum hayatında önemli değişiklikler yapan, inkılâp ve kalkınma hareketleri içinde bulunan Türkiye Cumhuriyeti’nin, kendi içinde ve çevresinde barış ve huzura ihtiyacı vardı.

Mustafa Kemal, Lozan Antlaşması’ndan sonra Türkiye’nin dış politikasına fikirleriyle yön verirken, aynı zamanda Türkiye’nin bu dönemde millî bir dış politika izlemesini sağlamıştır. O, milletin güçlü ve mutlu yaşayabilmesi için devletin tamamen millî bir iç ve dış siyaset takip etmesi gerektiğini savunmuş ve millî siyaseti de; “Her şeyden evvel millî hudutlarımız içinde ve sonrada dışarıda millet ve memleketin hakiki saadetine çalışmaktır.” şeklinde açıklamıştır.

Bu düşünceler doğrultusunda hareket etmiş olan Atatürk, Türk dış politikasını iki temel unsur üzerine oturtmuştur. Bunlar: Türkiye’nin siyasî bağımsızlığından taviz vermemek ve devletlerarası anlaşmazlıkları barışçı yollarla çözümlemektir.

Atatürk, takip edilen dış politikada ısrarla, diğer devletlerin Türkiye’nin Millî Bağımsızlığı’na ve Toprak Bütünlüğü’ne saygı duymasını istemiş ve sadece devletlerin eşitliği ilkesine saygılı olup, içişlerimize karışmayan devletlerle dostluk ilişkileri içerisinde yaşamaktan yana olmuştur. Bu çerçevede, barışın her ülkenin işine yarayacağını savunan Atatürk, özellikle “Yurtta Sulh Cihanda Sulh” felsefesi doğrultusunda, Türk dış politikasını şekillendirmiştir.

Atatürk dönemi Türk dış politikasını, mevcut olaylar ve gelişmeler ile gerçekleştirilen   işler   ve   dış   politikayı   meşgul   eden   konulan   göz   önünde bulundurarak, iki dönem halinde incelemek mümkündür. Bunlar, birinci dönem olarak 1923 – 1932 yılları arası, ikinci dönem olarak da 1932 – 1938 yılları arasıdır.