BALKAN SAVAŞLARI (1912–1913)

I. Balkan Savaşı (1912)

Balkan Devletleri’nden olan Yunanistan 1829 Edirne Antlaşması’yla, Sırbistan, Romanya ve Karadağ 1878 Berlin Antlaşması’yla, Bulgaristan 1908 II. Meşrutiyet’in ilânını fırsat bilerek bağımsız olmuşlardı.

Savaşın Nedenleri

★ Fransız İhtilali’nin yaydığı fikirler. Özellikle Milliyetçilik
★ Rusya’nın Panslavist politikası gereği kışkırtmaları
★ Avrupalı devletlerin Osmanlı Devleti’nin Avrupa’daki varlığına son vermek istemeleri
★ Trablusgarp Savaşı’nda Osmanlı Devleti’nin güçsüzlüğünün anlaşılması

Savaşın Başlaması

I. Balkan Savaşı Karadağ’ın Yenipazar’a saldırısı ile başladı. Ardından Sırbistan, Yunanistan ve Bulgaristan savaş ilan ettiler.
Sırplar, İşkodra ve Manastır’a; Yunanlılar, Yanya ve Selanik’in yanı sıra İmroz ve Bozcaada dışındaki Ege adalarına, Bulgarlar ise Edirne, Kırklareli ve Lüleburgaz’a saldırdılar.
Osmanlı Devleti savaşa hazırlıksız yakalandı. Bu durumdan yararlanan Arnavutluk bağımsızlığını ilan etti.

Osmanlı Devleti’nin Başarısızlık Nedenleri

★ Ordudaki subaylar arasındaki siyasi çekişmeler (İttihatçı ve İttihatçı olmayan)
★ Ordunun bir bölümünün terhis edilmesi
★ Haberleşme ağının yetersizliği
★ Lojistik unsurların yetersizliği

➥ İttihat ve Terakkiciler 1911’de Kiliseler Kanunu’nu çıkararak bütün Balkan kiliselerinin birleşmesini sağladılar. Oysa ki II. Abdülhamit, Balkan kiliselerini ayırarak Osmanlı Devleti’ne karşı birleşmelerini önlemeye çalışmıştı.

I. Balkan Savaşı’nın Sonuçları

Edirne’de Şükrü Paşa, denizlerde Hamidiye Zırhlısı ile Rauf (Orbay) Bey karşı koymaya çalıştıysa da başarılı olamadı.
Avrupa devletleri ve özellikle İngiltere aracılığı ile Londra Antlaşması imzalandı.

Londra Antlaşması (30 Mayıs 1913)

Antlaşmaya göre,
★ Osmanlı ordusu Midye–Enez hattının doğusuna çekilecek.
★ Arnavutluk ve Ege Adaları ’nın geleceğine Avrupa’nın büyük devletleri karar verecek.
★ Selanik, Güney Makedonya ve Girit Yunanistan’a verilecek.
★ Dedeağaç, Kavala ve Batı Trakya Bulgaristan’a verilecek.
★ Orta ve Kuzey Makedonya Sırbistan’a verilecek.

Yorum:

Londra Antlaşması ile Osmanlı Devleti Orhan Bey Dönemi ile başlayan Fatih Dönemi’nde Türkleştirilen Balkan topraklarını tamamen kaybetti.
Midye – Enez hattının batısında yüz binlerce Türk kaldı.
Osmanlı Devleti’nden alınan toprakların paylaşımı sorunu II. Balkan Savaşı’nın çıkmasına neden oldu.

II. Balkan Savaşı (30 Haziran 1913)

Nedenleri

★ I. Balkan Savaşı sonucunda Bulgaristan’ın toprak olarak en büyük payı alması. Bu durumdan rahatsız olan Yunanistan ve Sırbistan’ın aralarında anlaşması
★ Romanya’nın I. Balkan Savaşı’na katılmaması ve Bulgaristan’dan toprak talep etmesi

Savaşın Başlaması:

Londra Konferansı’nda en büyük payı alan Bulgaristan’a karşı oluşan Yunan, Sırp ittifakına Karadağ da katıldı ve Bulgaristan’a saldırdılar. Bulgaristan’dan toprak almak amacıyla Romanya da savaşa girdi.
Osmanlı Devleti durumdan yararlanarak Edirne ve Kırklareli’ne asker soktu ve geri aldı.

➥ Osmanlı Devleti diğer kayıp topraklarını da almak istiyordu. Ancak büyük devletler müdahale ederek ileri gitmesini engelledi.

Bükreş Antlaşması (10 Ağustos 1913)

Balkan Devletlerinin kendi aralarında yaptığı antlaşmadır.

Bu antlaşmaya göre,

★ Selanik, Kavala, Güney Makedonya Yunanistan’a verilecektir.
★ Dobruca ve Silistre Romanya’ya verilecektir.
★ Orta ve Kuzey Makedonya (Manastır, Üsküp, Priştina) Sırbistan’a verilecektir.

➥ Bükreş Antlaşması ile Bulgaristan’ın sınırları daralmıştır.
Bulgaristan’ın Ege Denizi’ne çıkışı tamamen olmasa da kapatılmıştır.
Bu durum Bulgaristan’ın I. Dünya Sava şı’nda Almanya’nın yanında yer almasına neden olmuştur.

II. Balkan Savaşı Sonunda Osmanlı Devleti’nin İmzaladığı Antlaşmalar

Bulgaristan’la Yapılan İstanbul Antlaşması (29 Ey lül 1913)

★ Edirne, Dimetoka ve Kırklareli Osmanlılarda kalacak, Dedeağaç Bulgaristan’a bırakılacak.
★ Bulgaristan’da kalan Türkler, Bulgarlarla eşit haklara sahip olacaktır. İsteyenler dört yıl içerisinde Osmanlı topraklarına göç edebilecektir.
★ Türklerin ilk ve ortaokullarındaki eğitimleri Türkçe olacak, kendi din görevlilerini atayabilecek, mülk edinebilecek ve vakıf kurabileceklerdir.

➥ Bu haklar zaman zaman verilmedi. Hatta Türklerin Bulgaristan topraklarını terk etmeleri için baskılar uygulandı. Bulgaristan Türkleri Anadolu’ya göç etmeye başladılar. Todora Jivkov döneminde isimleri Bulgar isimleriyle zorla değiştirildi. Türk kızları, Bulgar erkekleri ile zorla evlendirilmeye çalışıldı. Bugün Türklerin hakları kısmen de olsa verilmiş durumdadır.

Yunanistan’la Yapılan Atina Antlaşması (14 Kasım 1913)

★ Yanya, Selanik ve Girit Yunanistan’a bırakıldı.
★ Meriç Irmağı iki devlet arasında sınır kabul edildi.
★ Yunanistan sınırları içinde kalan Türklerin, eğitim, kültür, mülkiyet ve dini hakları korunacaktır.

➥ Yunanistan hükümetleri de bu hakları zaman zaman vermemişlerdir. Lozan Antlaşması’yla Batı Trakya hariç diğer bölgelerdeki Türkler değişimle Türkiye’ye göç etmişlerdir.

Sırbistan’la yapılan İstanbul Antlaşması (13 Mart 1914)

Osmanlı Devleti’nin II.Balkan Savaşı sonunda Sırbistan’la sınırı kalmadığı için yapılan bu antlaşma ile orada kalan Türklerin durumuyla ilgilidir.

Yorum:

Balkan Savaşları sonunda Osmanlı Devleti, Rusya ve İngiltere’nin Osmanlı aleyhine çalıştığını görünce Alman ya’ya yakınlaşmaya daha çok istek duydu. Bu da Osmanlı Devleti’nin 1.Dünya Savaşı’nda Almanya’nın yanında yer almasına bir neden oluşturdu.

Balkan Savaşları’nın genel sonuçları;

• Osmanlı Devleti: Batı Trakya, Makedonya, Arnavutluk, Ege Adaları ve On İki Ada’ yı kaybetti.
• Balkanlarda Türkler azınlık durumuna düştü ve Batı Trakya Türkleri sorunu başladı.
• Balkanlardan gelen Türk göçleriyle Anadolu’daki Türk nüfusu arttı.
• Ege Adaları ve kıta sahanlığı sorunu çıktı.
• Osmanlı Devleti’nin Balkanlar ve Ege Denizi’ndeki egemenliği sona erdi.