Brodano veya Sapienza Deniz Savaşı, Burak Reis’in Şehâdeti ve İnebahtı’nın Fethi

Temâşâlık mevkiine kadar Kemâl Reis’in tarassut vazifesinde bulunduğu ve 19.000 kadar asker taşıyan Osmanlı donanması Çuka adası civarında dört parçadan meydana gelen bir Venedik filosunu firara mecbur etmişti.

Osmanlı donanmasında bulunan ve o tarihte 20.000 filorine mal olmuş olan iki büyük gemiden birine Kemâl Reis, diğerine ise Burak Reis kumanda etmekte idi. Daha sonra fırtınaya tutulan donanma, güç halde Modon kalesinin önüne geldi. Venedikliler tarafından müstahkem hale getirilmiş Modon kalesinin önündeki körfeze giremeyen donanmada, açlık ve susuzluk da başgösterdi. Sahile çıkan askerler ise sürekli Venedik taarruzuna uğramakta idiler.

Nihayet Modon’u bırakan Türk donanması, Navarin’i de geçtikten sonra, Burak Reis (veya Brodono) adasına varmadan yollarının kesildiğini gördüler. Karşılarına ünlü Venedik amirali Antonio Grimani, 200 gemiden fazla kuvvetli bir Venedik donanması ile çıkmıştı. Donanma mevcudu Osmanlılarınkinden az olan Grimani savaşa girip girmeme hususunda tereddütlü idi. Bu arada Korfu adasından vali Andreo Loredona kumandasında gelen 15 gemilik takviyeden sonra, cesareti artan Venedik amirali, savaşı Navarin ile Burak Reis adası arasındaki mevkide kabul etmişti.

Sapienza veya Brodono adıyla anılan savaşta rüzgar Venediklilerin lehine esmekte idi. 

Venedik donanmasının öncü kuvvetleri amiral Albon Armenio kumandasında, herbirinde biner asker bulunan iki büyük ve yine herbirinde beşer yüz savaşçı bulunan iki karaka, Burak Reis’in asıl donanmadan biraz ayrılması üzerine, şiddetle üzerlerine saldırdılar. Kemâl Reis ise, kendi gemileri ile, Venediklilerin Türk donanmasının gerilerine sızmasını önlemek maksadıyla donanma gerisinde vazife almıştı. Albon Armenio’nun saldırısına Andreo Loredona da katıldı. Burak Reis’in gemisini (kuka/ğüğe) ortaya alan düşman, hemen çengellerle gemilerini bağladılar. Diğer iki Venedik karakası da Herek Reis’in gemisine rampa ettiler. Akdeniz’de fırtınalar estirmiş ve bütün denizcilerin gözlerini korkutmuş olan Kemâl Reis’in gemisi zannettikleri Burak Reis’in üzerine hınçla atıldılar. İki Venedik gemisi tarafından sarılan ve kurtuluş imkanı kalmayan Burak Reis, geminin güvertesine saldıran düşmanla yaka yakaya bir mücadele verdi.

Düşmanın üstün asker sayısı karşısında çaresiz kalan Burak Reis, önce neftlerle iki düşman gemisini tutuşturdu. Ateş kısa zamanda üç gemiyi birden sardı. Daha sonra da, kendi gemisindeki barutu ateşledi. Müthiş bir infilak sonucu üç gemi de battı. Başta Burak Reis olmak üzere, Kara Hasan Reis, Yenişehir sancak beyi Kemal Bey ve Venedikli amiral Albon Armenio battılar. Burak Reis’in gemisindeki beşyüz kişiden ancak 90 kişi yüzerek canını kurtardı, daha sonra, savaşa katılan gaziler Brodano adasına Burak Reis adını verdiler (28 Temmuz 1499).

Öte yandan Herek Reis’in gemilerine rampa eden Venedik gemileri, çengel takamayıp açılınca, Türk topçuları tarafından batırıldılar.

Bu sıralarda II. Bayezid, İnebahtı yakınlarında bulunan Çatalca ovasına gelmiş ve durumu öğrenmişti. Derhal, Hersekzade Ahmed Paşa komutasında 2.000 kişilik bir yeniçeri birliği göndererek Osmanlı donanmasını takviye etti. Ahmed Paşa, donanmaya Hulumiç’te (Gumenitsa) iltihak etti.

Bu arada ele geçirilen Andreo Loredona idam edilmişti. Rakibi olduğu için bu duruma sevinen Antonio Grimani, Türk donanması karşısında tutunamayacağını anlayınca, İnebahtı yolunu açarak Korfu’ya çekildi. Hersekzade ile gelen takviyeyi alan Türk donanması İnebahtı’ya doğru ilerlerken, 22 Fransız ve 2 Rodos gemisinden mürekkep bir takviye alan ve Srpienza mağlubiyetinin intikamını almak isteyen Grimani, İnebahtı körfezinin ağzına gelerek, körfezi kapama arzusunda bulundu. Hatta bir gece baskın yaparak, donanmamızı imha etmek istedi.

Hulumiç’te vukua gelen çarpışmalarda, Kemâl Reis büyük başarılar gösterdi. Türk gemileri Kemâl Reis’in kukasının çevresinde toplandılar. Çamlıca mevkiinde meydana gelen çarpışmayı da kazanan Türk donanması, Kemâl Reis vasıtasıyla amiral Pessaro’nun açık deniz tarafından yapılan saldırısını püskürtmüş, Papasburnu muharebesini de, yoğun kara ateşine rağmen kazanmıştır. 20 Ağustos’ta Grimani bir baskın harekatında bulundu ise de, Türk gemilerinin ışıklarını söndürmesi ve mukabil tedbirler alması sonucu muvaffak olamayarak çekildi.

İnebahtı’yı denizden de abluka altına alan Osmanlılar, Zuano Mori’yi iyice sıkıştırmaya başladılar, bu arada Anadolu beylerbeyisi Sinan Paşa, padişahtan izin alarak Anadolu askerini de hisarın önüne indirdi. Andrea Loredona’nın idamı ile Korfu ve diğer müstemlekelerin müdafaası ile görevlendirilen Mekhion Tre Visano Türklere karşı koyabilmek için yardım istedi ise de, muvaffak olamamıştı.

**Ayrıca Venedik, Osmanlı padişahı ile sulh yapmak için bazı teşebbüslerde bulundu, ancak başarılı olamadı.

**Kuşatmanın iyice ilerlediği bir sırada, Venedik donanmasından ümidini kesen Zuano Mori, bir çıkış hareketinde bulundu, fakat sonuç alamadı.

**Nihayet bütün ümitlerini kaybeden kumandan, 28 Ağustos 1499’da İnebahtı’yi, Rumeli beylerbeyisi Koca Mustafa Paşa’ya teslim etti.

Koca Mustafa Paşa, teslim şartlarına tam olarak riayet etti.

– Venedik askerlerinin silahlarına dokunulmadı.

– Hisarda bulunan beşyüz kadar müslüman esir kurtarıldı.

Cuma namazını kılmak üzere camide toplanıldığı esnada, iç kalede bulunan Venediklilerin saldırısına maruz kalan gaziler, dışarıda bekleyen hisar erlerinin de yardımı ile, saldırıyı bertaraf etmişler ve iç kaleyi de ele geçirmeye muvaffak olmuşlardır (30 Ağustos 1499).

Fethi müteakip hem kalede, hem de civarında gerekli tahkimat yapıldı. Kaleye asker yerleştirilerek mühimmat konuldu. Mevsim geçmekte olduğu için, donanmanın İstanbul veya Gelibolu’ya dönmesi uygun bulunmadığından İnebahtı’da veya yakınında bulunan İspire İspiti veyahud da Gazi Umur Bey limanında bekletilmesi uygun bulundu.

İnebahtı’nın fethi, Venediklileri olduğu gibi, hristiyan camiasını da müteessir etti. Ertesi yıl İspanya ve Venedik gemilerinden müteşekkil bir filo, Türk hakimiyetini kabul etmiş olan Kefalonya’yı işgal etti; daha sonra Preveze civarında bir kaleyi de aldılar ve İnebahtı’yi kurtarma teşebbüsünde bulundular. Ancak, İnebahtı’da başarılı olamadıkları gibi, ele geçirdikleri diğer kaleler de bir yıl sonra geri alındı.