İngiltere’nin Osmanlı Devleti Üzerindeki Emelleri
İngiltere’nin Osmanlı Devleti Üzerindeki Emelleri
Türklerle İngilizler’in ilk karşılaşmaları Haçlı Seferleri sırasında oldu. İngilizler, Haçlı Seferleri’nin ilkine ve üçüncüsüne katıldılar. Üçüncü Haçlı seferinde İngiliz, Fransız ve Alman Kralları, Haçlı Ordusunun komutasını birlikte yürütüyorlardı. İngiliz Kralı Aslan Yürekli Richart, komutasındaki kuvvetlerle Kıbrıs Adasını Bizanslılardan alıp, burada bir Latin krallığı kurduktan sonra, Akka’da karaya çıktı. Ardından Kudüs üzerine yürüdü, fakat başarılı olamadı. İngilizler, Osmanlı Devleti üzerine düzenlenen Haçlı seferlerine de katıldılar. Katıldıkları bu sefer, Osmanlılar’a karşı en büyük Haçlı Seferleri’nden biri olan Niğbolu Savaşı’dır.
Görüldüğü gibi ilk Türk-İngiliz ilişkileri düşmanca başlamıştır. Bunun sebebi hemen hemen dinidir. İngilizler, Papa’nın teşvik ve tahrikleri sonucu Türklere düşman olarak bakmışlar, bu sebeble her türlü iyi ilişkiden çekinmişlerdir. Bundan dolayı, başlangıçta Türk toprakları, İngiliz ticaret girişimleri için cazip bir saha değildi. İstanbul’un 1453’de Türkler tarafından fethi sonucu Papa o derece ileri gitmişti ki, Avrupa devletlerine çağrıda bulunarak, Türklerle bütün ilişkilerini kesmelerini istemişti. Bunun etkisiyle İngilizlerin, Doğu ile olan ticareti bir ara iyice durdu ise de daha sonra ilişkiler tekrar gelişme göstermiştir.
XVI. yüzyılın ortalarında başlayan İngiliz-İspanyol rekabeti, İngilizleri Türklere yaklaştırdı. Bu zamanda Türkiye, Avrupa’da İspanya-Almanya İmparatorluğu ile mücadele veriyordu. İngiltere de ticari ve siyasi menfaatleri uğruna bu imparatorlukla çatışma halindeydi. İngiliz Kraliçesi Elizabeth, Türkiye ile hem bir ticaret antlaşması imzalamak, hem de İngiltere’yi tehdit eden İspanya’ya karşı Türklerle ittifak kurmak istiyordu. İran Savaşı sebebiyle ittifak yapılamamış, fakat iyi münasebetler kurulmuştu. Bu ilişkiler sırasında ilk İngiliz elçisi W. Harebone, 1583’te İstanbul’a geldi ve III. Murat tarafından kabul edildi.
İngiltere, XVII. yüzyıl boyunca İspanya, Fransa ve Portekiz ile olan sömürgecilik rekabeti ve Türkiye’deki kârlı ticareti sebebiyle Osmanlı Devleti ile iyi ilişkiler kurmaya özen gösterdi. XVIII. yüzyıl boyunca Osmanlı Devleti’yle iyi ilişkilerini sürdüren İngiltere, bu yüzyılın sonunda Fransa’yla rekabeti dolayısıyla Osmanlılar karşısında Rusların yanında yer aldı. 1768-1774 Osmanlı-Rus Savaşı sırasında, Rusların Baltık donanması İngiliz subay ve denizcilerinin yardımıyla Akdeniz’e gelebilmişti.
XIX. yüzyılda ise Osmanlı Devleti’nin toprak bütünlüğünü savunan bir politika izledi. Zira İngiltere’nin etkisi altındaki bir Osmanlı Devleti, İngiltere’nin en önemli sömürgesi olan Hindistan yolunu güvence altında tutabilirdi. Fransa’nın 1798’de Mısır’a saldırısı, Rusya’nın Boğazlara hakim olma arzusu, İngiltere’yi Osmanlı Devleti ile daha yakından ilgilenmeye zorladı. Nitekim, İngiltere sürekli olarak Osmanlı Devleti’nin toprak bütünlüğünü savundu. Bunun karşılığı olarak da Osmanlı Devleti’ni pazar olarak kullandı. Fakat 1877-78 Osmanlı-Rus Savaşı’nı Osmanlı kuvvetlerinin kaybetmesi üzerine İngiltere, Osmanlı Devleti’ne yönelik politikasını yeniden gözden geçirdi ve Osmanlı Devleti’nin kendi bağımsızlığını koruyamayacak duruma düştüğünü hükmederek, Kıbrıs ile Mısır’ı işgal etti. Bu şekilde Hindistan yolunu güvence altına almaya çalıştı. Rusya’nın kışkırtmasıyla Balkanlar’da çıkan isyanları O da destekledi. İngiltere, zaman zaman Fransa ile işbirliği yaparak, Rusya’nın Osmanlı Devleti’ne hakim olmasını önlemeye çalıştı.
Yorumlar
Henüz yorum yapılmamış.