Islahat Fermanı (28 Şubat 1856)

Kırım Savaşı’ndan sonra Viyana’da kabul edilen ön barış şartlarından biri de Osmanlı Devleti’nin, Hristiyan uyruklarına tanımış olduğu hakların teyid edilmesini öngörüyordu. Oysa Osmanlı Devleti, barış antlaşmasında hıristiyan azınlıklarla ilgili bir hükmün yer almasını istemiyordu. İşte bu nedenle Islahat Fermanı ilan edildi. Bir örneği de Paris’te toplanan Konferansa gönderildi. Fermandaki hususlar eski hakları teyid etmekten başka gayri müslim unsurlara yeni haklar tanıyordu. Birçok hükümler arasında en çok göze çarpanlar; müslüman olmayanların askeri ve sivil bütün okullara girme hakkını elde etmeleri, müslümanlarla müslüman olmayanlar arasında ceza ve ticaret davaları için karma mahkemelerin kurulması ve bunlar için ceza, ticaret ve usul kanunlarının hazırlanması, gayrimüslimlerin de askerlik hizmeti ile yükümlü olmasıydı. Ancak onlara “bedel” vererek askerlik yapmama imkanı tanınmıştı. Patrikhanenin ıslah edilmesi, rüşvetin önlenmesi de karara bağlanmıştı. Fermanda Hristiyan halka bu haklar verildiği halde, büyük Avrupa devletlerinin bu konuda yeni isteklerde bulunmalarının önüne geçilemedi.