Komutanların Sivas Toplantısı ve Alınan Kararlar (16-29 Kasım 1919)

Anadolu’da Mustafa Kemal’in öncülüğünde şimdiye kadar yürütülen çalışmaların hepsinde öncelikli olarak millet adına tek yetkili merci olan Meclis-i Mebusan’ın bir an önce toplanması esası üzerinde durulmuştu. Aralık 1918’de, Padişahın meclisi baskılar doğrultusunda kapatması, hükümet işlerini meclis denetiminden yoksun bırakmıştı. İlerleyen zaman içinde Anadolu’da doğan Kuvayi Milliye Hareketi bu önemli boşluğa ısrarla işaret etmiş, gerçekleştirdiği milli kongreler sonunda Temsil Heyeti adıyla, meclis açılana kadar millet adına işleri yürütecek bir milli heyet oluşturmuştu. Ancak 1919 yılı sonlarına doğru İstanbul’da Mebusan Meclisi’nin yeniden açılması için her şeyin yolunda gittiğini gören ve Anadolu’da inisiyatifi büyük ölçüde ellerinde bulunduran Kuvayi Milliye taraftarı komutanlar, Meclisin açılmasından sonraki tutumlarının ne olacağını belirlemek üzere, 16-29 Kasım 1919 tarihleri arasında Sivas’ta bir araya geldiler.

Yaptıkları durum değerlendirmeleri sonunda aralarında şu hususları kararlaştırdılar:

a) Meclis, bütün sakınca ve tehlikelere rağmen İstanbul’da toplanacak, mebuslar İstanbul’a gitmeden önce bazı konularda aydınlatılacak.

b) Toplanacak olan bu mecliste, milli teşkilatın programını savunacak kuvvetli bir grubun kurulması sağlanacak.

c) Milli teşkilatın, yurt genelinde yaygınlaşmasında komutanlar ellerinden gelen yardım ve hizmeti seferber edecekler.

d)  Temsil Heyeti görevine meclis açıldıktan sonra, rahat çalışmak için güvenli bir ortama kavuşana kadar devam edecek, böyle bir ortamın sağlandığı inancına varıldığında, milli heyetin durumu bir genel kongreyle belirlenecek.

e) Paris Barış Konferansı’nın Türkiye hakkında olumsuz bir karar vermesi ve bu kararın meclis tarafından kabul edilmesi halinde, milletin düşüncesi öğrenilecek ve ona göre hareket edilecektir.

Yukarıdaki kararların özellikle son ikisi göz önünde bulundurulduğunda, komutanların Anadolu’da, şimdiye kadar pek çetin zahmetlerle geldikleri noktadan geriye dönüşe razı olmayacakları çok açık bir biçimde anlaşılmaktadır.