NÜFUS MÜBADELESİ (DEĞİŞİMİ) (10 Haziran 1930)

Lozan Antlaşması’nda çözüme kavuşması tam olarak sağlanamayan konulardan birisi de mübadeledir.
Konferans devam ederken 30 Ocak 1923’de Türkiye ile Yunanistan arasında göçle ilgili bir protokol imzalandı. Ancak Yunanistan’ın İstanbul’da daha çok Rum bırakmak istemesi sorunu çözümsüz hale getirdi.
Olay Milletler Cemiyeti’ne taşındı. Cemiyet gündemine aldı. Ancak çözüme kavuşturamadı. Yunanlılar Batı Trakya’daki Türklerin mallarına el koyarak göçmen Rumları yerleştirmeye başladı. Türkiye tepki gösterdi. Bunun üzerine savaş ihtimali doğdu. (1929)
30 Haziran 1930’da Antlaşma yapıldı. Buna göre,

★ Yerleşme tarihleri göz önüne alınmadan ve doğum yerlerine bakılmadan Batı Trakya Türkleri ve İstanbul’daki Rumların tamamı Etabli (sürekli ikamet eden) olarak kabul edilecek.
★ Göç eden göçerlerin ilgili taraflardaki mallarının mülkiyet hakkı o toprağa sahip olan ülkeye bırakılacaktır.

Yorum: Anlaşmanın sağlanması ile Venizelos (Yunanistan Başbakanı) 1930’da Türkiye’yi ziyaret etti. Bu ziyarete 1931’de Başbakan İsmet Paşa karşılık verdi. Böylece Türk – Yunan dostluğu başladı.
Bu dostluk 1934’de Balkan Antantı’nın imzalanmasına zemin hazırladı. Ancak 1954’de başlayan Kıbrıs sorunu ilişkilerin bozulmasına neden oldu.