Osmanlı Devleti’nde Ekonomik Gelişmeler

Osmanlı Devleti’nin ekonomik yapısı tarıma dayalı idi. Uygulanan tımar sistemi bir taraftan üretimde sürekliliği sağlarken diğer taraftan bölge halkının ihtiyaçları karşılanmakta idi.

★ XV. ve XVI. yüzyılda tarımsal üretimin yanında ticari faaliyetlerde ön plana çıktı.
★ Ticaretin ön plana çıkması ticaret yolları üzerindeki (İpek Yolu, Baharat Yolu)  mücadeleyi artırdı.
★ Devlet ticareti teşvik için tüccarlara yönelik vergiler düşürüldü. Ayrıca esnaf ve çiftçilerden farklı olarak kâr oranlarını kendilerinin belirlemelerine müsaade edildi. Devlet bunun yanı sıra tüccarlar için iş hanlarını, bedestenleri (kapalı çarşı), depoları ve limanları onların ihtiyacına sunmuştur.
★ Ayrıca Osmanlı Devleti ticaretle ilgili bir takım teşkilatlarda oluşturmuştur.

Derbentçiler: Ticaret yollarındaki güvenlikten sorumluydular.
Menzil Teşkilatı: Taşımacılığın hızlı bir şekilde yapılmasını sağlıyorlardı.
Mekkâri Taifesi: Taşımacılığı meslek edinen grup.
Osmanlı Devleti ticareti geliştirmek amacıyla yukarıdaki gelişmelere ek olarak şu önlemleri de almıştır.

★ Güvenlik eksikliği nedeniyle zarar gören tüccarların malları devletin sigortası altına alınarak zararları ödenmiştir.
★Devlet doğu ve batı arasında işlek yolların yapılmasını sağlayarak han ve kervansaraylarla tüccarların ihtiyaçlarını gidermelerine imkan sağlamıştır.
★Ticaret gelirlerini artırmak için bazı Avrupa ülkelerine Osmanlı topraklarında ticaret yapabilme ve serbest dolaşım hakkı verilmiştir.

Osmanlı Devletinin Gelirleri

Osmanlı Devleti’nin ticaretten elde ettiği gelirlerin yanında Şeri ve Örfi vergiler önemli yere sahipti.
Bu vergilerin dışında devletin başka gelir kaynakları  da vardı.

Bunlar:

★ Maden, tuzla ve orman gelirleri.
★ Savaşta elde edilen ganimetlerin beşte biri.
★ Yabancı devletlerden alınan vergiler.

Osmanlı maliyesinin gelir kaynaklarının yanı sıra giderleri de vardır.

Devletin gider kaynaklarını şu şekilde sıralayabiliriz:

★ Ulema, asker ve devlet adamlarına ödenen maaşlar.
★ Saray masrafları
★ Bayındırlık hizmetleri
★ Padişah değişikliğinde askerlere ödenen cülus bahşişi
★ Ordu ve donanmanın masrafları
★ Elçi kabulleri

NOT :

XV. ve XVI. yüzyılda kazanılan savaşların da etkisiyle Osmanlı hazinesi dolu durumdaydı. Mısır Seferi’yle Yavuz hazineye önemli bir katkı sağlamıştır. Kanuni dönemi ise gelirler ve giderler arasında fazla fark bulunmamakla birlikte son dönemlerine doğru hafif bütçe açıkları görülmektedir.