Osmanlı Devleti’nin Savaştığı Cepheler

 

★ Sınırları dışında savaştığı cepheler müttefikleri olan Avusturya–Macaristan ve Bulgaristan’a yardım amaçlıdır.
Enver Paşa’nın Silahlı Kuvvetlere hitabı, yayınladığı bir bildiri;
“… Zincirler altnıda inleyen üç yüz milyon İslâm ve eski vatandaşlarımız hep bizim muzafferiyetimize dua ediyor. Ölümden kimse kurtulamayacaktır. Ne mutlu gidenlere, ne mutlu din ve vatan yolunda şehit olanlara. İleri!.. Dâima ileri ki zafer, şan, şehâdet, cennet hep ilerde ve zillet geridedir. Mübârek ve mukaddes şehitlerimizin ruhuna Fatiha.
İkdam 13 Ekim 1914

Kafkasya (Doğu) Cephesi

Açılma Nedenleri

★ Almanların Bakü petrollerine ulaşmak için Osmanlı Devleti’ni yönlendirmesi
★ Enver Paşa’nın Pan Türkizm düşüncesi
★ İran ve Afganistan üzerinden Hindistan’a geçmek ve İngiliz sömürgelerindeki Müslümanları İngiltere’ye karşı ayaklandırmak
★ Almanya’nın Rus kuvvetlerinin bölünerek doğuya kaydırılmasını sağlamak istemesi
★ Osmanlı Devleti’nin 1878 Berlin Antlaşması’yla kaybettiği (Elviyeiselase) Kars, Ardahan ve Batum’u geri almak istemesi

Cephedeki Gelişme :

Bu cephede savaş 20 Kasım 1914’te Rus ordularının Osmanlı sınırlarını geçmesiyle başladı. Enver Paşa komutasındaki 150 bin kişilik Osmanlı ordusu 22 Aralık 1914’te Sarıkamış Harekatı’nı başlattı.
Ancak, soğuk, yorgunluk, savaşın iyi idare edilememesi, bölgedeki Ermenilerin Türk köylerine saldırması ve Ruslara lojistik destek sağlamaları ile Osmanlı ordusu büyük bir zayiat vererek bu cephedeki savaşı kaybetti.

Sonuç :

Ruslar 1915 yılından itibaren tekrar saldırıya geçtiler. Van, Bitlis ve Muş işgale uğradı. 1916 yılında ise Erzurum, Erzincan, Bayburt ve Trabzon işgale uğradı.

➥ Mustafa Kemal Paşa bu cephede 16. Kolordu ile Bitlis ve Muş’u Ruslardan geri aldı.
1917’de Rusya’da Bolşevik İhtilali çıktı. Bolşevikler Sovyetleri kurdu. 3 Mart 1918’de Brest-Litowsk Antlaşması ile I. Dünya Savaşı’ndan resmen çekildi. Ruslar işgal ettikleri topraklarla beraber Kars, Ardahan ve Batum’u Osmanlı Devle ti’ne geri verdiler.
Böylece Osmanlı Devleti 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı ile kaybettiği Elviyeiselase topraklarını geri almış oldu. Batum Moskova Antlaşması’yla Rusya’ya geri verildi. Böylece Rusya ile Kurtuluş Savaşı yıllarında dostluk başlamış oldu.

➥ Ermenilerin bölgede Müslüman ahaliyi öldürmesi, Ruslara yardım etmesi ve bölgede iç kavga çıkartmaları nedeniyle Nisan 1915’te Osmanlı Devleti “Tehcir Yasası” kanun çıkararak Doğu Anadolu’daki Ermenileri Suriye ve Lübnan’a göç ettirmek zorunda kaldı.

Yorum :

Ermenilerin Tehciri bir soykırım olarak algılamaları ve bölgedeki iç mücadelede ölen Ermenileri dünya gündeminde tutması tamamen maksatlıdır.

➥ Birincisi, her devlet kendi güvenliğini sağlamak için (yurttaşlarının) kendi halkı olan Ermenileri göçe tabi tutmakla insani görevini yapmıştır.
➥ İkincisi, Rusların kışkırtmaları ile bölgede Rus ilerlemesine lojistik destek sağlayan Ermenileri orada tutmamakla savaşın gereklerini yerine getiremezdi.
➥ Üçüncüsü, çıkartılan kanun ve verilen talimatlarda güvenlik içinde ve korumak şartıyla ulaştırılacak yerlere ulaşmaları sağlanmıştır.

Kanal Cephesi 

Açılma Nedenleri

★ Almanların isteği ile açılmıştır. İngilizlerin sömürgeleri ile bağlantısını koparmak. (Almanya’nın isteği)
★ 1882’de İngiltere’nin eline geçen Mısır’ı geri almak (Osmanlı Devleti’nin isteği)

Cephedeki gelişme :

Bahriye Nazırı Cemal Paşa komutasında Osmanlı ordusu 14 Ocak 1915’te Kanal harekatını başlatmıştır. İngilizlerin kışkırtması ile bir kısım Arapların Osmanlı Devleti’ne karşı ayaklanması ve beklenen Alman yardımının gelmemesi nedeniyle harekat başarısız olmuştur.

Sonuç :

Yapılan iki deniz saldırısının başarısız olmasıyla İngilizlerin önü açılmış ve ileri yürüyüşüne neden olmuştur. Bu cepheye Mısır-Süveyş Cephesi de denmektedir.

Çanakkale Cephesi

Açılma Nedenleri

Bu cephe İtilaf Devletleri tarafından açılmıştır.

★ Rusya’nın çöken ekonomisi yüzünden zor durumda kalması nedeniyle İngiltere ve Fransa’nın Boğazlar yoluyla yardım götürmek istemeleri
★ İstanbul’u işgal ederek Osmanlı Devleti’ni savaş dışına itmek istemeleri
★ Rus ticaretini canlandırmak ve Rus buğdayını Avrupa’ya taşımak istemeleri
★ Henüz savaşa girmemiş, tarafsız kalmış Balkan Devletlerinin Almanya’nın yanında savaşa girmesini önlemek ve kendi yanlarına çekmek istemeleri ve savaşı kısa sürede bitirmek istemeleri

Cephedeki Gelişme :

İngiliz ve Fransızlar amaçlarını gerçekleştirmek için 19 Şubat 1915’ten itibaren Çanakkale Boğazı’na girerek Türk tabyalarını bombalamaya başladılar.
18 Mart 1915’te genel hücuma geçtiler. Nusret mayın gemisinin döşediği mayınlar ve Türk topçusunun atışları ile 7 tane büyük savaş gemisi batırıldı.
25 Nisan 1915’te General Hamilton komutasındaki müttefik askerleri kara harekatını başlattılar. Gelibolu yarımadasına asker çıkarttılar.

➥ Mustafa Kemal Paşa (Yarbay – Albay) bu cephede üst üste başarılar elde etti.
Arı burnu’nda “Ben size taarruzu değil ölmeyi emrediyorum. Biz ölünceye kadar yerimize başka kumandanlar ve birlikler gelebilir.” diyerek askerini teşvik etmiştir.

Sonuç :

Müttefik kuvvetleri kara harekatında da başarı elde edemediler.

★ Müttefiklerden yardım alamayan Rusya’da Bolşevikler Ekim 1917 ihtilaliyle Çarlık’ı yıkarak Sovyetleri kurdular.

Irak Cephesi

Açılma Nedenleri

Bu cephe İngilizler tarafından açılmıştır.

★ Musul ve Abadan petrollerini korumak, Almanların petrole ulaşmasını engellemek
★ Basra Körfezi üzerinden sömürgelerini tehdit eden Alman ve Osmanlı kuvvetlerini engellemek
★ Türk kuvvetlerinin İran’ın doğusuna geçerek, Orta Asya Türkleri’yle etkileşime girmesini engellemek
★ Karadan, İran üzerinden Rusya’ya yardım götürmek

Cephedeki Gelişme :

Bu cephe Kasım 1914 itibariyle İngilizlerin Basra’ya asker çıkarmasıyla açılmıştır. 1915’de Kut’ül Amara’ya ulaşan İngiliz birlikleriyle Osmanlı birlikleri çetin savaşlar yaptılar. 22–24 Ocak 1915’te Osmanlı birlikleri İngilizleri bozguna uğrattı.
18 bin İngiliz askeri esir alındı.

Sonuç :

İngilizlerin Basra üzerinden yaptıkları asker takviyesi üzerine Osmanlı birlikleri tutunamadı.
11 Mart 1917’de Bağdat’ı alan İngilizler, Kerkük’ü aldılar. Mondros Mütarekesi’nden üç gün sonra da Musul’u işgal ettiler.

Filistin Cephesi

Açılma Nedenleri

Kanal Cephesi’nin devamı niteliğindeki cephedir.
Kanal Harekatı’nda Osmanlı ordusunun başarısızlığı İngilizleri cesaretlendirmiştir.

★ Sina Yarımadası ’nı ele geçirmek
★ Suriye’deki Osmanlı birliklerine ulaşmak

Cephedeki Gelişme :

Filistin topraklarında yapılan mücadele Osmanlı ordusu başarısız oldu. Özellikle Gazze’deki Osmanlı savunma hatları kurulmasına rağmen başarı gelmedi.

Sonuç :

Filistin ve Lübnan toprakları İngilizlerin eline geçti. İngilizler Suriye sınırına dayandılar.
Alman general Limon Von Sanders’in yerine Yıldırım Orduları Grup Komutanlığı Mustafa Kemal Paşa’ya verildi.

➥ Hicaz Emir’i Şerif Hüseyin’in başında bulunduğu Araplar Osmanlı Devleti’yle mücadele ettiler.
İngiltere’yi desteklediler. Bu durum ümmetçilik fikrinin önemini kaybettiğini göstermektedir.

Suriye Cephesi

Açılma Nedenleri

Bu cephede Filistin Cephesi’nin devamı niteliği taşımaktadır.
İngilizler ve Arapların şiddetli saldırıları karşısında tutunamayan Osmanlı ordusu 27 Ekim 1918’de Halep’i boşalttı. 7.Ordu Komutanı olan Mustafa Kemal Paşa Halep’in kuzeyinde bir savunma hattı oluşturdu.
Bu sırada Osmanlı Devleti Mondros Ateşkes Anlaşması’nı imzaladı.

Sonuç :

Osmanlı birlikleri Halep’in kuzeyine çekilerek bütün Suriye toprakları İngilizlere bırakıldı.

Hicaz – Yemen Cephesi

Açılma Nedenleri

★ Osmanlı Devleti’nin kutsal yerleri korumak istemesi
★ İngilizlerin bağımsızlık peşinde koşan Mekke Emir’i Şerif Hüseyin’e destek vermek istemesi

Cephedeki Gelişme :

Osmanlı birlikleri kutsal yerleri korumak için coşkuyla savaştılar. İngiliz saldırıları ve Arapların ihaneti ile uğraşmak zorunda kaldılar.
Özellikle Medine Müdafii Fahreddin Paşa’nın Medine savunması tarihte önemli bir mücadele olarak yer aldı.

Sonuç :

Bu cephede de kalıcı başarılar elde edilemedi ve kaybedildi. Yemen bağımsız oldu. Cidde ve Taif İngilizlerin eline geçti.

Osmanlı Devleti’nin Sınırları Dışında Savaştığı Cepheler

Osmanlı birlikleri Galiçya’da, Romanya’da, Makedonya’da savaştılar.
Rusya’nın Karadeniz kıyılarına asker çıkarması üzerine müttefikleri Bulgarların yardımına birlikler gönderildi. Rus ilerlemesini önlemek için Galiçya’da başarılı savunma savaşları yapıldı.
Romanya’nın Avusturya–Macaristan İmparatorluğu’na savaş açması üzerine, bölgedeki Bulgar kuvvetlerine destek için Osmanlı – Alman ortak kuvvetleri Tuna, Bükreş ve Dobruca’da savaştılar.
Sırpları desteklemek için Makedonya’ya gelen Fransız birlikleri ile savaşlar yapıldı. Serez’de Bulgar birlikleri ile ortak savunma hatları oluşturuldu.