Osmanlıların (Kayıların) Anadolu’ya gelişleri ve yurt tutmaları

Kayıların Anadolu’ya gelişleri ve yurt tutmaları hakkında da tarihî kaynaklarda ayrıntılı bilgi bulunmamaktadır. Moğolların ortaya çıkışlarından önce, uzun süre Mâverâünnehr bölgesinde yaşayan Kayılar, Selçuklularla birlikte Horasan’a gelerek Merv civarındaki Mahan’a yerleşmişlerdi. 11. yüzyılın ikinci yarısında Tuğrul Bey ve Sultan Alparslan zamanında, Azerbaycan tarafına geçerek, Ahlat civarında yurt tutmuşlar, hatta bir müddet Muş, Malazgirt, Eleşgirt ve Sürmari (Sürmeliçukur) ova ve dağlıklarında yaylak-kışlak hayatı yaşamışlardır. Bir ara Sökmenîlerin (Ahlatşahlar) yönetiminde kalan Kayılar, zaman zaman onlarla birlikte Gürcüler üzerine seferler düzenlemişler; Erzurum ve Erzincan beylerinin emrinde Trabzon Rum topraklarına akınlar yapmışlardır.

Bilahare, Moğolların önünden kaçan Celâleddin Harezmşah’ın Azerbaycan bölgesine gelmesi üzerine güneye çekilerek, kendileri gibi Kayı boyuna mensup olan Artukoğullarının maiyyetine girmişlerdir. Bu bölgede iken, Caber yakınlarında, Fırat nehrini geçerken boğulan Kayı boyunun reisi ve Ertuğrul Gazi’nin babası, Caber’de defnedilmiş, bugün de Türk toprağı sayılan bu mezar üzerine bir türbe yaptırılmıştır.

Burada şehid olduğu ifade edilen Ertuğrul Gazi’nin babasının kimliği de, karışık bir durum arzetmekte ve bu konuda üç şahsiyetin ismi birbirine karışmaktadır. Bunlardan biri Anadolu’yu Türklere açan ve 1086 tarihinde Halep yakınlarında Tutuş’a yenildikten sonra intihar eden Selçuklu kumandanı Kutalmışoğlu Süleymanşah’tır. Bu şahsın, Ertuğrul Gazi’nin babası olması tarih itibariyle mümkün değildir Ancak bazı kaynaklarda Caber’de medfun olan kişinin Kutalmış oğlu Süleymanşah olduğu ileri sürülmektedir. Ertuğrul Gazi’nin babası olduğu ifade edilen Kayı boyunun reisi Süleymanşah’ın muhtemelen Kutalmışoğlu Süleymanşah ile karıştırıldığı, oldukça geç dönemlerde yazılmış bazı kaynaklarda yer almaktadır.

Ertuğrul Gazi’nin babası olarak gösterilen bir başka kişi de Gündüz Alp’tir. Kronoloji itibari ile, Gündüz Alp’in Ertuğrul Gazi’nin babası olduğuna dair bilgiler daha gerçekçi görünmektedir.

Ertuğrul Gazi’nin babasının şehid olmasından sonra, Kayıların bir kısmının Çukurova’ya indiği, bir kısmınınsa Halep civarında kaldığı görülmektedir. Ancak Çukurova’ya inen Kayılar, burada fazla kalamayarak, tekrar Erzurum taraflarına çekilerek eski yurtları olan Sürmeliçukur’a yerleştiler. Daha sonra aralarında çıkan bir anlaşmazlık yüzünden Sungur Tekin’le Gündoğdu Bey’e bağlı Kayılar, eski yurtlarına dönmek üzere, Ertuğrul Gazi’den ayrıldılar. Ertuğrul Gazi ise kardeşi Dündar Bey ile Orta Anadolu’ya doğru göç etti.