SAKARYA MEYDAN SAVAŞI

Eskişehir – Kütahya yenilgisinden sonra Sakarya Nehri’nin doğusuna çekilen Türk ordusuna toparlanma fırsatı vermek istemeyen Yunan ordusu yeni bir taarruza geçti. Türk ordusu savaş hazırlıklarını tam olarak bitirememeşti ama Tekalifimilliye Buyruklarıyla önemli eksikliklerini gidermişti. Yunan ordusu Ankara’yı hedef alarak 23 Ağustos 1921’de ileri harekata geçti. 22 gün ve 22 gece süren savaş bir var olma yok olma mücadelesi olmuştur. Mustafa Kemal “Hattı müdafa yoktur; sathı müdafa vardır; O satıh bütün vatandır” sözünü söyleyerek savaşın önemini ve stratejisini vurgulamıştır. Şiddetli çarpışmalar sonucunda Yunan ordusu yenilerek geri çekilmiştir.

Sakarya Meydan Savaşı’nın Önemi

★ Sakarya Zaferi ’nin kazanılması ile Türklerin Avrupa’ya karşı kaybedilen 1683 II. Viyana kuşatmasından itibaren devam eden geri çekilişi sona ermiştir.
★ Sakarya Savaşı, Kurtuluş Savaşı’nın son savunma savaşı olmuştur.
★ Savaş İtilâf Devletleri arasında büyük görüş ayrılıklarına neden olmuştur.
★ Yunan ordularının taarruz gücü Sakarya Savaşı’yla kırılmıştır.
★ İtilâf Devletleri TBMM’ye barış teklifinde bulunmuşlardır.
★ 22 Ekim 1921’de İngilizlerle Esir Mübadelesi Antlaşması imzalanmıştır.
★ 2 Ocak 1922’de Ukrayna Cumhuriyeti ile Dostluk Antlaşması imzalanmıştır.
★ Savaşı başkomutan olarak yöneten Mustafa Kemal’e, 19 Eylül 1921’de meclis tarafından mareşallik rütbesi ve gazilik unvanı verilmiştir.
★ Kafkas Cumhuriyetleriyle Kars, Antlaşması imzalanmıştır. (13 Ekim 1921)
★ Fransızlarla Ankara Antlaşması imzalanmıştır. (20 Ekim 1921)
Kars Antlaşması Moskova Antlaşması doğu sınırlarımızda bazı pürüzler bırakmıştı. Sakarya Savaşı sonunda Gürcistan, Azerbaycan ve Ermenistan ile Rusya kontrolünde Kars Antlaşması imzalandı. Böylece Türkiye’nin doğu sınırı bugünkü şeklini aldı.

Ankara Antlaşması TBMM ile Fransa arasında imzalanmıştır.

Antlaşmaya göre
★ Taraflar arasındaki savaşa son verilecek,
★ Türkiye – Suriye sınırı Hatay dışında bugünkü durumunu almıştır,
★ İki ay içinde Anadolu’daki Fransız askerleri geri çekilecek,
★ İskenderun ve Hatay’da özerk bir yönetim kurulacaktı.

Önemi
★ İlk kez bir anlaşma devleti TBMM’yi ve Misakımilliyi resmen kabul etmiştir.
★ Fransa ile olan savaş durumu sona ermiştir.
Güney Cephesi’ndeki birlikler batıya kaydırılmıştır.
★ Güney sınırımızın Irak’a kadar olan bölümü güvenceye alınmıştır.
İtilâf Devletlerinin Barış Teklifleri Sakarya Savaşı sonucunda Fransa’nın Anadolu’dan çekilmesi İtilâf Devletleri arasındaki anlaşmazlıkların derinleştiğini göstermektedir. Bunun üzerine İtilâf Devletleri 22 Mart 1922’de önce ateşkes daha sonra da 26 Mart 1922’de barış esaslarını bildiren antlaşma teklif ettiler.

Buna göre,
★ Türk ve Yunan ordusu arasında askerden arındırılmış bir bölge oluşturulacaktır ve savaşa üç ay süre ile son verilecektir.
★ Her iki ordunun askeri birlikleri Anlaşma Devletlerince denetlenecektir.
★ İzmir ve Tekirdağ Türklere, Edirne, Kırklareli, Babaeski Yunanlılara verilecektir.
★ Doğu Anadoluda bir Ermeni Devleti kurulacaktır.
★ Türkiye’de mecburi askerlik olmayacak ve asker sayısı 85.000 ile sınırlı kalacaktır.
TBMM Sevr Antlaşması’nın biraz hafiflemiş şekli olan bu teklifi reddederek savaşa devam kararı almıştır.

➥ Yunanlıların Türk ordusu karşısında başarılı olamayacağını gören İngiltere, olası bir Türk taarruzunu önlemek için barış teklifiyle mevcut durumu korumaya çalışmıştır.