20. YÜZYIL BAŞLARINDA OSMANLI DEVLETİ’NİN DURUMU

BİRİNCİ DÜNYA SAVAŞI ÖNCESİNDE SİYASİ ve ASKERİ GELİŞMELER

Trablusgarp Savaşı

Almanya gibi milli birliğini geç tamamlamış olan İtalya da sömürgeciliğe çok geç başlamıştı. Bu dönemde dünyanın en iyi bölgelerini başta İngiltere ve Fransa olmak üzere bir takım devletler aralarında paylaşmışlardı. Bu konuda çok geride kalmak istemeyen İtalya, büyük devletlerle yaptığı bir dizi anlaşmalardan sonra Osmanlı Devleti’nin Kuzey Afrika’daki toprağı Trablugarp ve Bingazi’ye göz dikti. Buraların kendisine terki için 28 Eylül 1911’de Osmanlı Devleti’ne bir nota veren İtalya, bu isteğinin reddi üzerine adı geçen bölgeye asker çıkardı. Ancak, kurmay Binbaşı Enver ve Fethi beyler ile Kurmay Kolağası Mustafa Kemal Bey gibi genç ve idealist subayların organize ettiği direniş karşısında sadece gemilerinin top menzili içerisindeki bir kıyı şeridinde tutunabilen İtalyanlar, savaşı Osmanlı Devleti’nin başka topraklarına yaymak suretiyle isteklerini kabul ettirmeye çalıştı. Kızıldeniz’deki Osmanlı limanlarını topa tutarak bazı savaş gemilerini batırdı. Ardından Beyrut’u bombalayarak yine limanda bulunan iki savaş gemisini batırdı. Daha sonra Ege’ye çıkarak Çanakkale Boğazını geçmeye çalıştı, fakat başarılı olamadı. En sonunda da Nisan-Mayıs 1912’de Rodos ve 12 Ada’yı işgal etti. Bunlar da Osmanlı Devleti’nin tutumunu değiştirmesinde etkili olamamışken, Balkan Savaşı’nın patlak vermesi üzerine 15-18 Ekim 1912 tarihinde İtalyanlar ile Uşi Antlaşması yapılıp savaşa son verildi. Buna göre; İtalyanlar Trablusgarp ve Bingazi’yi alacak, Osmanlı Devleti buradaki bütün askeri ve sivil memurlarını çeker çekmez de işgal ettiği adaları iade edeceklerdi. Yalnız yapılan gizli bir anlaşma ile bu adalar savaş bitinceye kadar İtalyan kontrolünde kalacaktı ki, bu tarihten sonra adaların geri alınması mümkün olmamıştır. Bilindiği gibi Lozan Anlaşmasıyla Rodos ve 12 Ada İtalya’ya bırakılmış, 1947’de İtalya Barış Antlaşması ile de Yunanistan’a devredilmiştir.