19. Yüzyıl Islahatları

19. yüzyılda ıslahatlar deyince aklımıza ilk gelen padişah II. Mahmut’tur. (1808 – 1839) II. Mahmut’un rahat bir şekilde ıslahat yapabilmesinin en önemli nedeni, önce Yeniçeri Ocağı’nı kaldırarak işe başlamasıydı.
Böylelikle II. Mahmut yeniliklerin önündeki en büyük engeli kaldırmakla işe başlamıştır.

II. Mahmut Islahatları

★ Ayanlarla 1808 yılında Senediittifak imzalanmıştır.

BİLGİ NOTU:

Senediittifak : II. Mahmut ile ülkenin bazı bölgelerinden (Anadolu ve Rumeli) gelen ayanlar arasında imzalanan bir sözleşmedir.
Sözleşmenin imzalanmasında II. Mahmut’un padişah olmasını sağlayan Alemdar Mustafa Paşa etkili olmuştur.
Ayan : Bir bölgenin ileri gelenlerine verilen isimdir. Bu kişiler yönetim ve şehirde yaşayan halk arasındaki ilişkileri düzenliyorlardı.

★ Divanıhümayun kaldırılarak yerine bakanlıklar (nazırlıklar) kurulmuştur.
★ Devlet memurları dahiliye (iç) ve hariciye (dış) olmak üzere ikiye ayrılmıştır.
★ İller merkeze bağlanarak ayanlık kaldırılmıştır.
★ Mahalle ve köylerde muhtarlıklar kuruldu.
★ Askeri amaçlı ilk nüfus sayımı yapıldı.
★ Tımar sistemi kaldırılarak memurlara maaş bağlandı.
★ İstanbul için vize, yurt dışı seyahatlerinde pasaport uygulamasına geçildi.
★ Posta Teşkilâtı kuruldu.
★ Polis Teşkilatı’nın temelleri atıldı.
★ Modern okullar açıldı. (Harbiye, Tıbbiye, Mızıkayıhümayun)
★ Kız ve erkek çocukları için ilköğretim, İstanbul’da zorunlu oldu.
★ Enderun’un yerine Mektebi Maarifiadliye açıldı.
★ Avrupa’ya ilk kez öğrenci gönderildi.
★ Takvimivakayi adlı ilk resmi gazete çıkarıldı.
★ Devlet memurlarına fes, pantolon ve ceket giyme zorunluluğu getirildi.
★ Nizamıcedit’in yerine Sekbanıcedit adlı yeni bir ordu kuruldu.
★ Eşkinci Ocağı kuruldu.
★ Yeniçeri Ocağı kaldırıldı. Tarihimizde bu olaya Vakayihayriye (hayırlı olay) adı verilir.
★ Yeniçeri Ocağı’nın yerine Asakirimansureyimuhammediye adlı yeni bir ordu kuruldu.
★ Ticaret Nezareti kuruldu.
★ Yerli malı kullanımı teşvik edildi.

TANIYALIM

ALEMDAR MUSTAFA PAŞA (1755 – 1808)
II. Mahmut Dönemi sadrazamlarından olup, sadrazamlık süresi sadece üç ay on sekiz gündür.
1808 yılında IV. Mustafa, Kabakçı Mustafa İsyanı ile amcası III. Selim’i tahttan indirdi ve Nizamıcedit reformlarını
rafa kaldırdı.
İstanbul’dan Rusçuk şehrine sığınan reform yanlıları onu İstanbul’a davet ettiler.
Alemdar Mustafa Paşa, 21 Temmuz 1808’de Rusçuk ayanı sıfatıyla 15.000 kişiyle İstanbul’a geldi. Fakat bu sırada III. Selim, isyancılar
tarafından öldürülmüştü.
Alemdar Mustafa Paşa ve adamları Şehzade Mahmut’u öldürülmekten son anda kurtarmışlardı.
Alemdar, bu gelişmeler üzerine II. Mahmut‘u padişah: kendisini ise onun sadrazamı ilân etti.
Senediittifak başta olmak üzere bazı icraatları Padişah ve Yeniçeriler tarafından hoş karşılanmayan Alemdar Mustafa Paşa’ya karşı
Yeniçeriler isyan etmiş ve konağını çevirmişlerdi.
Saraydan yardım gelmeyince umudunu yitiren Alemdar barut mahzenini ateşleyerek içeri girmeye çalışan 1000’e yakın Yeniçeri’den 600’ü kadarıyla öldü.