Ur, Mezopotamya tarihine yön veren gelişmelere öncülük eden önemli kentlerden biridir. Basra Körfezi’ne yakın oluşu, Fırat’ın güney kıyısındaki stratejik konumu, doğuya açılan yollara  yakınlığı ve köklü bir kent kültürüne sahip oluşu önemini artırmaktaydı.

Akkad İmparatorluğu’nun çöküş süreci, Güney Mezopotamya’daki Sümer kent devletleri için yeniden doğuşun başlangıcı olmuştur. Birçok kentin yeniden kendi yönetici sülalesinin denetiminde geliştiği bu dönemde en güneydeki kentlerden Lagaş, Gudea adlı kralıyla, Ur kenti ise kral Utu-hegal liderliğinde adını duyurmuştur. Yeni Sümer Devleti olarak da adlandırılan ve bir yüzyıldan biraz uzun olan bu döneme adını veren III. Ur Sülalesi, Utu-hegal’in Ur kentine yönetici (ensi) olarak tayin ettği Ur-Nammu tarafından kurulmuştur. Ur-Nammu, “Sümer ve Akkad ülkelerinin kralı” unvanını kullanarak egemenlik alanının kentle sınırlı olmadığını vurgulamıştır. Bu doğrultuda bölgenin tek egemeni olmak için Akkadlara boyun eğdiren Gutilere karşı mücadeleye giriştir. Ur-Nammu’dan sonra tahta çıkan fiulgi zamanında bu unvanlara “Dört Bir Yanın Kralı” (Evrenin Kralı) da eklenmiştir. Bu da III. Ur

Sülalesi döneminde Akkad yönetim anlayışının bir ideoloji olarak benimsendiğini gösterir. Sümer kral listelerine göre Ur-Nammu ile birlikte Ur kenti üçüncü kez krallığı devralıyordu. Bu nedenle bu döneme üçüncü Ur Sülalesi adı verilir.III. Ur Sülalesi’nin yönteminde  Güney Mezopotamya ve çevresinde yaşanan gelişmelerin büyük bölümü kayıt altına alınmış, çok sayıda yazılı belge düzenlenmiştir. Yapılan inşaatlar, seferler, depolarda saklanan hububat, kazanılan savaşlar kaydedilmiş; reformlar gerçekleştirilmiş, ülke bu dönemde yeniden doğuşun izlerini taşıyan başarılara sahne olmuştur. Bu nedenle modern tarihçiler üçüncü Ur sülalesi dönemini “Sümer Rönesanssı” olarak da adlandırır.

III.Ur. Sülalesininde Siyasal Gelişmeler

Ur Sülalesi kısa zamanda Sümer ve Akkad ülkelerinin egemen gücü haline gelmiştir. Bu dönemde uygulanan Akkad modeli fetih politikasıyla kısa zamanda sınırlar genişlemiş ve devlet bir imparatorluğa dönüşmüştür. Sümer kökenli krallar, yalnızca Sümerce konuşan halkın yaşadığı ülkenin devleti değil, Sümercenin hiç konuşulmadığı, çoğunlukla Sami kökenli toplumların yaşadığı kuzey bölgelerinin de egemeni haline gelmişlerdi. Ülkenin yönetiminde yeni düzenlemeler yapılarak eyalet sistemi oluşturulmuştu.

Kurucu kral Ur-Nammu doğuda Elam ülkesi ve Susa kentini egemenlik altına aldıktan sonra kuzeyde Assur kenti üzerine sefer yapmıştır. Dicle boyunca Kuzey Irak’a ilerleyen Sümerlilerin ilk kez bu kadar uzak bölgeleri denetledikleri görülür. Bütün bu bölgelerden alınan ganimetler ve vergiler Ur’a taşınmakta, sağlanan işgücü ile kanallar yanında anıtsal yapılar ve saraylar yapılmaktaydı. Fırat Nehri üzerindeki önemli ticaret merkezleriyle siyasal ilişkiler kurulmuştu. Bu kentler arasında Mari, Tuttul, Ebla ve Akdeniz kıyısına yakın Biblos gibilerinin adları anılmaktadır.

Ur-Nammu’dan sonra tahta geçen fiulgi Sümer edebiyatında ve mitolojisinde iz bırakan krallardan biridir. Kral fiulgi adına tapınak yapılmış, ilahiler yazılmış, tanrı kral anlayışıyla kutsanmıştır. Siyasal yayılma politikası onun döneminde de benzer biçimde sürdürülmüştür. Eyaletlerden alınan vergiler ve sefer yapılan bölgelerden alınan ganimetlerle inşa faaliyetlerine hız verilmiştir.

Fiulgi’den sonra III. Ur Sülalesi bir süre daha gücünü korumuşsa da bu uzun sürmemiştir. Mezopotamya büyük bölümü Suriye’den gelen yeni toplumların göçüne sahne olmuştur. Doğudan da Elam akınları buna eklenince kurulan devlet varlığını koruyamamış, Ur kenti yıkılmıştır. Kentin sembolü ve koruyucusu olarak kabul edilen tapınaklar talan edilmiş, tanrı heykelleri İran’a götürülmüştür. III. Ur Sülalesi’nin son bulması Güney Mezopotamya’da Sümerlerin siyasal anlamdaki üstünlüğünü de bitirmiştir. Ancak Sümer kültürü, yazı, edebiyat, din ve mimaride belirgin bir biçimde sonraki toplumları etkilemeye devam etmiştir.