YENİ TÜRK DEVLETİ’NİN İLK ANAYASASI 
(1921 TEŞKİLATIESASİYE KANUNU)

23 Nisan 1920’de açılan I. TBMM yaklaşık dokuz aylık bir çalışmadan sonra ilk Anayasa’sını hazırladı.
Bu Anayasa I. İnönü Zaferi’nin kazanılmasından sonra tartışılmaya başlandı. 20 Ocak 1921’de mecliste kabul edildi. Teşkilatıesasiye Kanunu adı verilen bu Anayasa 23 madde ile geçici bir bölümden oluşuyordu.

1921 Anayasa’sının Temel Maddeleri

★ Egemenlik kayıtsız ve şartsız ulusundur. Ulus kendi kendini yönetme hakkına sahiptir.
★ Yasama, yürütme ve yargı yetkisi meclise aittir.
★ Türkiye Devleti, Büyük Millet Meclisi’nce yönetilir. Hükümetine Türkiye Büyük Millet Meclisi Hükümeti adı verilir.
★ Büyük Millet Meclisi Vekili seçimleri iki yılda bir yapılır. Seçilen üyeler yeniden seçilebilir.
★ Türkiye Millet Vekilliği sistemi vardır. Her vekil seçildiği ili değil tüm yurdu temsil eder.
★ Bakanlar Kurulu üyeleri içlerinden birini kendilerine başkan seçer. Ancak Büyük Millet Mecli si’nin başkanı aynı zamanda Bakanlar Kurulu’nun da başkanıdır.
★ Kanunuesasi’nin çelişmeyen maddeleri eskiden olduğu gibi yürürlüktedir.
★ Din kurallarının (Şeriat hükümlerinin) uygulanması yetkisi meclise aittir.

1921 Anayasa’sının Önemi

★ 1921 Anayasası yeni Türk Devletinin kuruluş belgesidir.
★ Yapılan bu Anayasa TBMM’ye kurucu meclis niteliği yüklemiştir.
★ Olağanüstü şartlar ve savaş durumu kişi hak ve hürriyetlerinin kısıtlanmasına neden olmuştur.
★ Egemenlik kayıtsız şartsız millete aittir, denilerek millet egemenliği kabul edilmiştir.
★ 1921 Anayasası’nda güçler birliği, meclisin üstünlüğü ve tek meclis ilkeleri benimsenmiştir.
★ Din kurallarının uygulanması 1921 Anayasası’nın laik olmadığını gösterir.
★ Anayasa’da en büyük değişiklik 29 Ekim 1923’de Cumhuriyetin ilânı ile gerçekleşmiştir. Meclis hükümet sistemi yerine, kabine sistemine geçilmiştir.

➥ 20 Ocak 1921’de yapılan ilk Anayasa olağanüstü dönemde yapıldığı için, hızlı bir şekilde İnkılaplar yaparak çağdaşlaşmaya çalışan Cumhuriyet’in ihtiyaçlarına cevap veremiyordu. Bu nedenle ikinci bir Anayasa 20 Nisan 1924’de TBMM tarafından yeniden kabul edilmiştir.

Meclis Hükümet Sistemi :

Bu hükümet sisteminde Bakanlar Kurulu’nun oluşması her bakanın mecliste tek tek oylaması ile seçilerek oluşuyordu (Salt çoğunlukla)
Bu durum, bakanlar arasında uyum sorununun çıkması ve istifa durumunda yenisinin seçilmesinin uzun ve zor olmasına neden oluyordu.
Bakanlar kurulunun başkanı da meclis başkanıydı.

Kabine Sistemi :

Cumhuriyetin ilânı ile bu sisteme geçilmiştir. Başbakan adayı seçilir, o da kabinesini oluşturarak Cumhurbaşkanı ve TBMM’nin onayına sunar.